Mikrobiom, czyli mikroflora jelitowa i jej wpływ na stan jelit

Mikrobiom

Co to jest mikrobiom? Organizm człowieka stanowi bardzo skomplikowany układ, złożony z bilionów współdziałających ze sobą komórek tworzących tkanki i organy. W ostatnich latach zaczęto stosować pojęcie superorganizmu jako określenie całego interaktywnego kompleksu komórek organizmu człowieka oraz jego mikrosystemu. 

W 2001 roku zaproponowano pojęcie mikrobiom na określenie całości ekosystemu komensalnych, symbiotycznych i chorobotwórczych drobnoustrojów obecnych w organizmie człowieka.

Mikrobiom nie jest przypadkowo rozproszony w organizmie. Lokalizuje się w ściśle określonych miejscach, np. przewód pokarmowy, skóra, układ rozrodczy, górne drogi oddechowe. Dlatego właśnie można rozróżnić w organizmie mikrobiomy zasiedlające różne obszary ciała.

Badania nad mikrobiomem zostały podjęte dopiero w latach 90. XX w. Zaczęto nawet mikrobiom określać jako „nowo odkryty narząd” wpływający na stan zdrowia oraz czynnik decydujący o wystąpieniu pewnych chorób. Ustalono przy tym, że liczebność komórek mikrobiomu przewyższa 10-krotnie liczbę komórek, z których jest zbudowany organizm zdrowego człowieka, a jego masa wynosi około 2 kg.

Flora bakteryjna przewodu pokarmowego

Największa liczba bakterii oraz ich różnorodność obserwowana jest w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka. Jest ich tak dużo, że ich genomy określa się czasami trzecim głównym genomem ssaków. Jednocześnie ocena się, że to właśnie jelita stanowią najbardziej skomplikowany i najgęstszy ekosystem bakteryjny ze wszystkich dotychczas poznanych.

Fizjologiczna mikroflora przewodu pokarmowego, obejmująca tysiące różnych szczepów bakteryjnych, licząca ok. 10¹³ – 10¹⁴ organizmów, stanowi źródło niezliczonych alergenów stale stymulujących jelitowy system immunologiczny. Zadaniem GALT jest rozpoznawanie i odróżnianie inwazyjnych patogenów od tych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu gospodarza saprofitów. 

Mikroflora jelitowa ma podstawowe znaczenie w procesie trawienia, czyli pozyskiwania składników odżywczych oraz energii z pożywienia. Odpowiada też za fermentację niestrawionych składników pokarmu oraz śluzu wytwarzanego przez nabłonek jelitowy.

Prawidłowa mikroflora

Prawidłowa mikroflora jelit odgrywa kluczową rolę w metabolizmie nieprzyswajalnych innym sposobem węglowodanów, takich jak celuloza, hemiceluloza, pektyny czy arabinoza. Głównym produktem przemiany bakteryjnej tych związków są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, będące podstawowym źródłem energii dla nabłonka jelita grubego – kolonocytów. 

Udział drobnoustrojów jelitowych stanowi ok. 10% w całym bilansie energetycznym człowieka. Trawieniu podlegają w tym miejscu również złuszczone komórki nabłonka, śluz, metabolizowane są składniki żółci, ksenobiotyki, niektóre leki oraz potencjalne kancerogeny. 

Zaburzenia mikrobiomu

Badania wykazały, że mikroflora jelitowa ma ogromny wpływ na układ odpornościowy. Więcej komórek układu odpornościowego znajduje się w jelitach, niż we wszystkich innych częściach ciała razem wziętych, uwzględniając układ krwionośny i szpik kostny.

Stan mikroflory jelitowej decyduje także o wszystkich funkcjach organizmu, oddziaływając nawet na nastrój.  Do tego stopnia, że przyczynia się do występowania stanów depresyjnych.

Badania potwierdziły, że chorzy na łuszczycowe zapalenie stawów mają o wiele niższy poziom dobrych bakterii w swoich jelitach. Przy zaburzeniach flory bakteryjnej jelit dochodzi do upośledzenia wchłaniania witamin A, D, E oraz K -niedobór witaminy D może być przyczyną osteoporozy. 

Mogą wystąpić także: bóle głowy, osłabienie, zmęczenie, zaburzenia snu, wysypka, swędzenie skóry.  Dysbioza powoduje spadek odporności organizmu, co czyni go bardziej podatnym na infekcje wirusowe, grzybicze i bakteryjne. 

Przewlekłe zmęczenie, brak motywacji do wykonywania codziennych czynności i brak energii, a także powtarzające się złe samopoczucie powinny być sygnałem zmuszającym nas do zadbania o mikroflorę układu pokarmowego.

Zaburzenia mikroflory jelitowej u przyszłej matki decydujący wpływ na rozwój chorób metabolicznych u jej dzieci.

Mikroflora a choroby jelit 

Bakterie pełnią rolę ochronną w jelitach chorego – szybko się namnażają i rozprzestrzeniają. Pozwala to na regenerację mikrobiomu u chorego. Flora bakteryjna odbudowuje się i wznawia swą pracę, aby w sposób naturalny pozbyć się bakterii patogennych. 

W przebiegu nieswoistych zapaleń jelit stwierdza się bardzo znaczne różnice ilościowe i jakościowe w składzie mikroflory jelitowej. Zwiększoną koncentrację bakterii, tworzących grubą warstwę przylegającą do nabłonka, obserwuje się zarówno w Chorobie Leśniowskiego-Crohna, jak i – chociaż w nieco mniejszym stopniu – we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. 

Mikroflora jelitowa ma bardzo istotne znaczenie również w powstawaniu powikłań jelitowych i pozajelitowych w nieswoistych zapaleniach jelit (NZJ).

Struktura mikrobiomu a dieta

Prowadzone od prawie czterdziestu lat badania potwierdziły, że sposób odżywiania, czyli codzienna dieta ma ogromny wpływ nie tylko na strukturę bakterii jelitowych, ale przede wszystkim na ekspresję ich genów. 

Oznacza to, że ten sam skład gatunkowy bakterii zachowuje się inaczej – wytwarza inne metabolity w zależności od rodzaju pożywienia, jakie dociera do jelit.

Odkrycie to ma ogromne znaczenie praktyczne, gdyż potwierdza nasze spostrzeżenia, że kontrowersyjne zabiegi polegające na przeszczepie kału nie mają sensu w dłuższej perspektywie.

Każdy człowiek ma swoją własną, zupełnie unikalną strukturę mikrobiomu – jak odcisk linii papilarnych. Nie ma drugiej osoby na świecie, która miałaby identyczną strukturę gatunkową bakterii jelitowych jak Ty.

Dostarczając wraz z dietą składników pokarmowych dostosowanych do potrzeb Twojego mikrobiomu, a więc dostosowanych do Twojego fenotypu, zapewniasz równowagę mikrobiologiczną i prawidłową funkcję przewodu pokarmowego. 

Co robić, kiedy mikrobiom ulegnie zaburzeniu? 

Personalizacja diety pod kątem mikrobiomu jest możliwa dzięki unikalnemu testowi cytotoksyczności składników pożywienia Kod Metaboliczny 200. 

Dieta eliminacyjno-rotacyjna opracowana na podstawie wyników tego badania wspomaga odbudowę prawidłowej struktury gatunkowej Twojej mikroflory jelitowej. Ponadto wpływa korzystnie na ekspresję wszystkich genów – nie tylko Twoich własnych, ale także genów bakterii, które są niezbędne dla utrzymania Cię przy życiu.

Jeżeli odczuwasz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak zaparcia, wzdęcia, cuchnące gazy, bóle brzucha, warto skorzystać z pomocy specjalistów. Zmiana diety i zabiegi wspomagające regenerację naturalnej mikroflory jelitowej mogą okazać się dla Ciebie zbawienne.

Mikroflora jelitowa w zabiegu hydrokolonoterapii w Centrum Medycznym VIMED

Hydrokolonoterapia czyli terapia wodna jelita grubego, to irygacja (płukanie) jelita grubego. Seria kilku zabiegów umożliwia przepłukanie jelita grubego na całej jego długości – od odbytnicy, aż do zastawki kątniczo krętniczej i wyrostka robaczkowego.

Hydrokolonoterapia to bardzo bezpieczny, nieinwazyjny zabieg wspomagający funkcje jelita grubego oraz procesy oczyszczania i odżywiania organizmu. Stosowany od tysięcy lat zabieg płukania okrężnicy został zapomniany przez lekarzy z chwilą wynalezienia farmakoterapii i antybiotyków.

Teraz, kiedy wiadomo, że terapia farmakologiczna nie rozwiązuje wielu problemów, hydrokolonoterapia jest coraz powszechniej stosowana na całym świecie. Doskonałej jakości, niemieckie urządzenia zabiegowe pozwalają wykonać zabieg hydrokolonoterapii w sposób zapewniający wysoki komfort pacjentowi.

Zabieg hydrokolonoterapii wywołuje często kontrowersje, gdyż na pierwszy rzut oka wydaje się, że może niekorzystnie wpływać na mikroflorę jelitową. Krytycy mówią, że „wypłukuje mikroflorę z jelit”. Okazuje się, że jest wręcz odwrotnie. 

Zabieg hydrokolonoterapii, usuwając złogi kałowe oraz złogi tak zwanych złych bakterii, umożliwia „dobrym” bakteriom ponowne zasiedlenie przestrzeni jelita grubego. 

Nie istnieją żadne doniesienia naukowe mówiące o tym, że hydrokolonoterapia wywołuje zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej. Hydrokolonoterapia pozwala usunąć z jelita te toksyczne złogi, stwarzając warunki do odbudowy mikroflory jelitowej. 

Nie znajdują w nauce potwierdzenia potoczne opinie, że zabieg ten zaburza zdrową równowagę mikrobiologiczną jelita grubego. Prowadzone coraz częściej badania dowodzą, że jest dokładnie odwrotnie. Ten zabieg przywraca prawidłową mikroflorę.

Standardem jest, że po zabiegu podaje się pacjentom probiotyki, zalecając dietę bogatą w substancje prebiotyczne. W wyniku przeprowadzenia serii zabiegów hydrokolonoterapii przywrócono u badanych pacjentów prawidłową równowagę mikrobiologiczną jelita grubego.

Lista korzyści płynących z irygacji jelita grubego jest naprawdę imponująca:

• usuwa złogi kału, toksyny, śluz, bakterie i pasożyty gromadzące się w jelitach oraz grzyby, pleśnie i ich zarodniki
• umożliwia regenerację śluzówki jelita oraz tkanki mięśniowej jelita, przywracając jego podstawowe funkcje
• wspomaga odprowadzanie toksycznych produktów przemiany materii, wydzielanych do krwiobiegu w związku szybką lipolizą (spalaniem tkanki tłuszczowej) we wszelkich kuracjach odchudzających
• u osób cierpiących na zaparcia znakomicie pozwala zatrzymać rozwój hemoroidów
• wspomaga odprowadzenie żółci, istotnie odciąża wątrobę, nerki, płuca i serce dzięki usprawnieniu procesu eliminacji toksyn z organizmu
• poprawia właściwości reologiczne krwi, ułatwiając dowóz tlenu i składników odżywczych do komórek, za pośrednictwem niezwykle cienkich naczyń włosowatych
• zapobiega tworzeniu się złogów w drogach żółciowych
• przeciwdziała rozwojowi stanu zapalnego w rejonie wyrostka robaczkowego i całego organizmu
• zapobiega patologii jelita grubego (choroba nowotworowa, owrzodzenie)
• obniża ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej, ułatwiając odpływ krwi żylnej z dolnej części ciała (istotne przy żylakach nóg, cellulicie, hemoroidach)
• zmniejsza objętość okrężnicy i powodowany przez nią ucisk na sąsiednie narządy (jelita, macica, jajniki, prostata), odciąża kręgosłup i stawy
• poprawia wchłanianie witamin i mikroelementów
• przywraca równowagę kwasowo zasadową
• reguluje mikroflorę jelitową
• poprawia odżywienie tkanek, sprzyja wzrostowi masy ciała u osób z niedowagą, masy mięśniowej u sportowców
• stymuluje pracę jelit, zapobiega zaparciom i wzdęciom
• odtruwa organizm, zwiększając odporność i szanse pacjenta w walce z poważnymi chorobami
• usprawnia funkcjonowanie układu nerwowego i układu krążenia
• wyraźnie poprawia samopoczucie
• przygotowuje jelito do badania diagnostycznego.

Kluczową rolę w leczeniu czy przywracaniu prawidłowego mikrobiomu odgrywa regularne oczyszczanie wątroby

Od tysięcy lat w medycynie ludowej stosowane były metody oczyszczania jelita grubego. Powszechnie stosowana do dzisiaj lewatywa jest niezastąpiona w wielu sytuacjach. 

Wszystkie starożytne szkoły medyczne wypracowały na przestrzeni wieków metody wspomagania naturalnych procesów oczyszczania i regeneracji wątroby, nerek czy tkanki łącznej. Najbardziej znana jest metodologia wypracowana przez hinduską ajurwedę.

Dzisiaj, kiedy jesteśmy otoczeni chemią i substancjami obcymi, które w ogromnych ilościach przedostają się co roku do naszego organizmu, bardzo ważne jest, aby systematycznie wspomagać nasze narządy odpowiedzialne między innymi za detoksykację. 

Na szczęście dysponujemy już urządzeniami i procedurami, które pozwalają oczyszczać wątrobę i jelita w sposób dużo  łatwiejszy. Wielu lekarzy lekceważy ten element dbania o zdrowie, pomimo że zdają sobie sprawę, iż te narządy mają pierwszy bezpośredni kontakt z zanieczyszczeniami dostającymi się do organizmu.

Codziennie narażeni jesteśmy na gromadzenie toksycznych zanieczyszczeń w naszym organizmie, błona śluzowa jelit, a następnie wątroba, nerki i płuca odgrywają kluczową rolę ochronną. 

Jeżeli toksyny nie zostaną zneutralizowane, rozłożone i wydalone, zaczynają wraz z krwią krążyć po ustroju, dostając się do wszelkich tkanek i organów, w których się kumulują! Zatruciu ulegają wszystkie tkanki naszego ciała, jednak w pierwszej kolejności wątroba.

Medical City Detox w CM VIMED

Dlaczego Detoksykacja organizmu jest konieczna?

W ciągu milionów lat ewolucji organizm człowieka doskonale przystosował się do ciągłego, odtruwania. Każda komórka naszego ciała ma wbudowane mechanizmy, które odpowiadają za jej odżywianie, oddychanie i detoksykację.

Duże, wyspecjalizowane narządy, takie jak wątroba, nerki, płuca, a także skóra, systematycznie usuwają z krwiobiegu substancje trujące, które spożywamy wraz z żywnością, wdychamy z powietrzem lub które wyprodukował sam organizm.

W genomie człowieka udało się odkryć około 150 różnych genów (ich nazwy zaczynają się od CYP) kodujących różne cytochromy o nazwie P450. Ich zadaniem jest właśnie neutralizacja substancji toksycznych na poziomie komórkowym. 

Jednak współcześnie, pomimo całej doskonałości ludzkiego ciała, wydajność tych mechanizmów detoksykacji jest niewystarczająca. Już u trzydziestoletniej osoby (a czasem także u dzieci) dochodzi do tak dużego nagromadzenia toksycznych złogów, że organizm sam sobie nie poradzi. 

Coraz więcej badań potwierdza, że to właśnie kumulacja substancji toksycznych w organizmie jest przyczyną wielu chorób przewlekłych, w tym wszystkich chorób związanych z autoagresją. 

To właśnie toksyczne substancje, jakie odkładają się w ciele odpowiadają za przedwczesne starzenie się i obniżenie wydolności i sprawności.

Mikrobiom u dzieci 

Mikrobiom kształtuje się od pierwszych minut życia, kiedy bakterie kałowe i pochwowe matki kolonizują przewód pokarmowy dziecka w czasie porodu. W przypadku porodu przez cesarskie cięcie kolonizacja jelit występuje z opóźnieniem i skład flory jelitowej jest zaburzony. 

Z kolei oligosacharydy zawarte w mleku matki, mają kluczowe znaczenie dla rozwoju prawidłowej flory jelitowej w przewodzi pokarmowym dziecka. Przedwczesne odstawienie dziecka od piersi naraża je niewątpliwie na różnego rodzaju ryzyka zdrowotne w przyszłym życiu.

Istnieją badania wskazujące na związek między obniżoną bioróżnorodnością mikroorganizmów jelitowych we wczesnym okresie postnatalnym, a występowaniem takich chorób jak atopowe zapalenie skóry, kolka jelitowa i celiakia, czy zespół metaboliczny i otyłość. 

Od chwili narodzin, przez całe życie człowieka mikroflora ulega złożonym modyfikacjom, które obejmują zarówno jej strukturę gatunkową jak i ekspresję genetyczną, czyli rodzaj wytwarzanych metabolitów. 

Prawidłowa struktura i zachowanie bakterii bytujących w przewodzie pokarmowym człowieka zależy więc głównie o rodzaju pożywienia, jakie im dostarczamy.

Czy probiotyki poprawią stan mikroflory jelitowej?

Od lat przemysł farmaceutyczny produkuje dziesiątki różnych preparatów zawierających kultury tak zwanych „dobrych” bakterii. Są to „probiotyki”, które jak wykazało wiele badań mogą pozytywnie wpływać na rozwój mikroflory jelitowej.

Wyniki badań nie są jednak jednoznaczne, nie uwzględniają bowiem fenotypowej różnorodności ludzi objętych badaniem. Nieprawidłowa stymulacja układu immunologicznego i zaburzenie homeostazy mikrobioty jelitowej, może wywoływać niekorzystne zmiany w szlakach metabolicznych.

Zaburzenia spowodowane nieprawidłową strukturą mikroflory jelitowej mogą przyczyniać się do rozwoju alergii, przewlekłych chorób zapalnych, otyłości, chorób układu immunologicznego czy nowotworów. 

Potwierdzona badaniami hipoteza mikrobiotyczna zakładała, że mikrobiota jelitowa programuje funkcjonowanie organizmu, a zaburzenie jej homeostazy promuje zachorowalność na przewlekłe choroby cywilizacyjne. 

Przeprowadzone badania kliniczne wskazują możliwość prewencji alergii i innych chorób o podłożu zapalnym, w tym chorób układu nerwowego, przez bakterie modulujące programowanie mikrobiotyczne. 

Efekt działania probiotyków zależy od mikrobioty jelitowej grupy docelowej, co powoduje konieczność dostosowania konkretnych szczepów probiotyków do konkretnych osób. 

Mikrobiom może mieć potencjalny wpływ na rozwój otyłości

Coraz więcej jest publikacji potwierdzających, że zaburzenie mikroflory jelit wiąże się również z otyłością, rozwojem stanów zapalnych, insulinooporności, cukrzycy typu 2, bezalkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, zapalnej choroby jelit i innych chorób. Osoby szczupłe mają inny skład mikrobioty jelitowej, niż osoby z nadmierną masą ciała.

Nasze wybory żywieniowe mogą w sposób znaczący wpływać na strukturę i aktywność mikroflory jelitowej!

Bibliografia:

1. Marlicz i wsp.: Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2013, 9(1): 20-28

2. Radwan i wsp.: Rola mikroflory jelitowej w nieswoistych zapaleniach jelit. Przegląd Gastroenterologiczny 2009, 4(1): 1-6

3. Olszewska i E. Jagusztyn-Krynicka: HUMAN MICROBIOME PROJECT – Mikroflora Jelit oraz jej wpływ na fizjologię i zdrowie człowieka. Postępy Mikrobiologii 2012, 51(4): 243–256

4. Gliński i K. Kostro: Mikrobiom – charakterystyka i znaczenie. Życie Weterynaryjne 2015, 90(7): 446-450

5. Wołkowicz i wsp.: Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka. Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia 2014, 66: 223 – 235

6. Wasilewska i wsp.: Rola mikroflory jelitowej i bakterii probiotycznych w profilaktyce i rozwoju raka jelita grubego. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2013, (67): 837-847

7. Cukrowska, E. Klewicka: Programowanie mikrobiotyczne – homeostaza mikrobioty jelitowej a ryzyko chorób cywilizacyjnych. Standardy Medyczne – Pedriatria 2014 (11): 913-922

8. Gabbianelli, E. Damiani: Epigenetics and neurodegeneration: role of early-life nutrition. Journal of Nutritional Biochemisty 2018, 57: 1-13

9. Mayer, Twój drugi Mózg. Komunikacja umysł – jelita. Jak zależność mózg-jelita wpływa na nasz nastrój, decyzje i stan zdrowia. Wydawnictwo JK, 2018

10. http://hydrokolonoterapia.org.pl/fakty-i-mity/zabieg-moze-zaburzyc-rownowage-mikroflory-jelitowej/

11. http://hydrokolonoterapia.pl/bezpieczenstwo/rownowaga-mikrobiologiczna/