Depresja, uznawana za epidemię cywilizacyjną, dotyka coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Czy czasem czujesz, że brakuje Ci sił do życia? Jesteś smutna, apatyczna, rozdrażniona, a kontakty towarzyskie stają się wyzwaniem?
To mogą być objawy depresji, choroby, która ma różne oblicza i stała się tak powszechna, że jest już uznana za poważny problem współczesnego społeczeństwa.
Czynniki takie jak zaburzone relacje międzyludzkie, ciągły pośpiech, problemy dnia codziennego i przepracowanie wywołują stres i stają się źródłem stanów depresyjnych. Ostatnie badania potwierdzają, że także źle dobrana dieta, przyczynia się do rozwoju i utrzymywania depresji.
Stan zapalny a depresja
Zrozumienie związku między depresją a stanem zapalnym mózgu
Teoria zapalna depresji wskazuje na rolę procesu zapalnego i aktywacji układu immunologicznego w zaburzeniu funkcji mózgu. Badania przeprowadzone na zwierzętach, analiza badań postmortem oraz obserwacje pacjentów potwierdzają obecność procesu zapalnego zarówno w obwodowym, jak i w ośrodkowym układzie nerwowym wśród pacjentów z depresją.
Te odkrycia były i są nadal dużym zaskoczeniem dla wielu lekarzy psychiatrów, a także psychologów, którzy stosowali dotąd zupełnie nieadekwatne metody leczenia zaburzeń psychicznych, które określano jako stany depresyjne, czy stany lękowe.
Początki zainteresowania badaczy związkiem między zapaleniem a depresją sięgają lat 90. XX wieku, kiedy to Robert Smith zaproponował teorię depresji cytokinowej.
Jego badania wykazały bowiem zwiększoną liczbę i aktywność komórek immunologicznych, takich jak limfocyty T, limfocyty B, monocyty i makrofagi u pacjentów z depresją. Stwierdzono również podwyższone stężenia cytokin prozapalnych, takich jak interleukiny 1 b, IL-2, IL-4, IL-6, co świadczy o istotnej roli tych czynników w depresji.
Kolejne badania wykazały, że osoby borykające się z depresją mają wyższe poziomy substancji związanych z procesami zapalnymi w mózgu. Te odkrycia rzuciły nowe światło na zrozumienie tej niezgłębionej dotąd choroby psychicznej.
Choć od dawna wiadomo było, że depresja ma podłoże biologiczne, teraz naukowcy skupiają się na konkretnych mechanizmach zapalnych jako potencjalnych kluczach do lepszej terapii.
Jak stan zapalny wpływa na rozwój depresji?
Stan zapalny może wpływać na rozwój depresji na różne sposoby. Po pierwsze, substancje prozapalne, takie jak cytokiny, mogą wpływać na produkcję neuroprzekaźników, takich jak serotonina, które są odpowiedzialne za regulację nastroju.
Korelacja między stężeniem cytokin prozapalnych a objawami depresji jest istotna. Wyższe stężenia tych cytokin są związane z występowaniem depresyjnego nastroju, lęku, drażliwości, zaburzeń pamięci, braku motywacji czy też spadku libido.
Po drugie, stan zapalny może wpływać na strukturę mózgu. Badania wykazały, że osoby z depresją mają często zmniejszoną objętość niektórych obszarów mózgu, takich jak hipokamp czy ciało migdałowate.
Stan zapalny może prowadzić do uszkodzenia tych obszarów, co z kolei może wpływać na samopoczucie i funkcjonowanie psychiczne.
Dodatkowo proces zapalny wpływa na funkcjonowanie systemu serotoninergicznego i osi podwzgórze–przysadka–nadnercza, co może przyczyniać się do występowania objawów depresyjnych. Udowodniono również, że leki przeciwdepresyjne wykazują działanie przeciwzapalne, co także potwierdza związek między tymi dwoma procesami.
Konwencjonalne metody leczenia depresji a stan zapalny
Wśród leków przeciwdepresyjnych często stosowanych w terapii depresji znajdują się inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, noradrenaliny i dopaminy. Badania sugerują, że niektóre z tych leków mogą również wywierać działanie przeciwzapalne, co przyczynia się do ich skuteczności.
Coraz więcej badań sugeruje, że leczenie stanu zapalnego może być skutecznym sposobem na redukcję objawów depresji. W przypadku depresji, leczenie farmakologiczne powinno być uzupełnione o zmiany w stylu życia, spersonalizowaną terapię żywieniową, która eliminuje pokarmowe czynniki prozapalne oraz zabiegi wspomagające redukcję przewlekłego stanu zapalnego.
Czynniki stylu życia w leczeniu depresji
Depresja a żywienie
Badania potwierdziły, że żywienie odgrywa kluczową rolę w leczeniu depresji. Spersonalizowana dieta opracowana na podstawie wyników badania cytotoksyczności składników pożywienia, takiego jak Kod Metaboliczny 200, okazała się być skutecznym narzędzie w redukcji przewlekłego stanu zapalnego.
Badanie to umożliwia identyfikację pokarmowych czynników wywołujących i podtrzymujących stan zapalny u badanej każdej osoby. Dieta eliminująca te czynniki przyczynia się do łagodzenia i najczęściej całkowitej likwidacji objawów depresji.
Jednym z kluczowych elementów tego związku jest rola białka BDNF, czyli czynnika neurotroficznego pochodzącego z mózgu. BDNF pełni istotną funkcję w utrzymaniu zdrowia psychicznego poprzez stymulację wzrostu i przetrwania komórek nerwowych.
Jego uwalnianie aktywuje geny odpowiedzialne za rozwijanie nowych komórek i ścieżek w mózgu, co przekłada się na poprawę procesów uczenia się, lepszą pamięć, spowolnione starzenie się oraz szybsze reakcje mózgu.
Niskie poziomy BDNF są związane z różnymi stanami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, depresja, czy schizofrenia.
Zaburzenia odżywiania powodujące zakłócenia w wytwarzaniu tego białka, mogą przyczynić się do pogorszenia reakcji organizmu na czynniki stresujące, przyczyniając się do obniżenia poziomów tego istotnego białka.
Aktywność fizyczna a depresja
W ostatnich latach zainteresowanie związkami między depresją a aktywnością fizyczną znacząco wzrosło. Okazało się, że jest regularna aktywność fizyczna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na naturalne zwiększenie poziomów białka BDNF.
Ćwiczenia, zarówno te o umiarkowanej intensywności, jak i bardziej intensywne, są w stanie aktywować geny, które stymulują produkcję BDNF. Nawet krótka sesja ćwiczeń, według niektórych ekspertów, może przynieść korzyści dla mózgu.
Medycyna fizykalna w leczeniu depresji
W cięższych przypadkach, zwłaszcza wtedy, gdy depresja towarzyszyła pacjentkom przez dłuższy okres czasu, a stany zapalne spowodowały zaburzenia także w innych obszarach, pomocna okazała się opracowana przez specjalistów kliniki VIMED spersonalizowana Terapia Fenotypowa.
To wieloczynnikowe postępowanie diagnostyczno terapeutyczne, które uwzględnia indywidualne predyspozycje organizmu i poza spersonalizowanym odżywianiem wykorzystuje także odpowiednio dobrane, nieinwazyjne zabiegi medycyny fizykalnej.
Depresja a tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT)
Doświadczenie pokazuje, że tlenoterapia hiperbaryczna może wspomagać leczenie depresji.
Komora hiperbaryczna, choć pierwotnie znana z zastosowań w medycynie hiperbarycznej, zdaje się otwierać nowe możliwości także w obszarze leczenia depresji. Badania sugerują, że seria takich zabiegów może przynieść ulgę pacjentom borykającym się z depresją. Potwierdziła swoją skuteczność także u pacjentów opornych na konwencjonalne, farmakologiczne formy leczenia.
Mechanizm działania komory hiperbarycznej w kontekście depresji opiera się na poprawie utlenienia tkanek oraz stymulacji procesów regeneracyjnych w mózgu. W warunkach zwiększonego ciśnienia organizm otrzymuje większe ilości tlenu, co może wspomagać funkcje komórek nerwowych. Ponadto tlenoterapia hiperbaryczna wpływa na zmniejszenie stanów zapalnych, które są związane z depresją.
Depresja a regeneracja mikrobioty jelitowej
Mikrobiota jelitowa, czyli złożona społeczność mikroorganizmów zamieszkujących nasze jelita, zdaje się odgrywać kluczową rolę nie tylko w procesach trawiennych, ale również w zdrowiu psychicznym. Coraz więcej badań sugeruje związek między mikrobiotą jelitową a stanami emocjonalnymi, w tym depresją.
Różnorodność oraz kondycja bakterii w jelitach może wpływać na produkcję neuroprzekaźników i substancji chemicznych, które mają wpływ na funkcje mózgu, co z kolei może mieć znaczący wpływ na nasze samopoczucie psychiczne.
Zabieg Hydrokolonoterapii, nazywany terapią wodną jelita grubego, to nieinwazyjny, bezbolesny zabieg przepłukiwania (irygacji) jelita grubego, wykonywany za pomocą specjalistycznego sprzętu. Jest on jednym z podejść mających na celu poprawę składu mikroflory jelitowej.
Zabieg wspomaga naturalne procesy eliminacji nagromadzonych toksyn, resztek pokarmowych, złogów, pasożytów, kamieni kałowych i żółciowych. Hydrokolonoterapia wspomaga odbudowę równowagi mikroflory bakteryjną w jelitach, pomaga przywrócić jej prawidłowy skład.
Zdrowa mikrobiota przyczynia się do redukcji stanów zapalnych oraz poprawy wchłaniania składników odżywczych w całym przewodzie pokarmowym. Bakterie jelitowe pełnią także niezwykle ważne funkcje związane z wytwarzaniem niektórych witamin o istotnym znaczeniu dla układu nerwowego.
Holistyczne podejście do leczenia depresji i stanu zapalnego
Wiemy już, że przewlekły stan zapalny może odgrywać ważną rolę w powstawaniu i nasileniu objawów depresji. Wiemy także, że modyfikacja czynników stylu życia może pomóc w redukcji stanu zapalnego i poprawie zdrowia psychicznego.
Kiedy mamy pierwsze objawy depresji, nie powinniśmy więc wpadać w panikę i pielęgnować lęku przed wizytą u psychiatry. Zamiast tego warto niezwłocznie zidentyfikować przyczyny zaburzeń odżywiania.
Zanim doprowadzimy się do stanu, w którym farmakologiczne leczenie depresji będzie konieczne, lepiej wprowadzić odpowiednie zmiany w stylu życia, zanim stan zapalny poczyni spustoszenie w naszym organizmie.
Bibliografia:
- Caneo, C., Marston, L., Bellón, J., & King, M. (2016). Examining the relationship between physical illness and depression: Is there a difference between inflammatory and non inflammatory diseases? A cohort study.. General hospital psychiatry, 43, 71-77 . https://doi.org/10.1016/j.genhosppsych.2016.09.007.
- Berk, M., Williams, L., Jacka, F., O’Neil, A., Pasco, J., Moylan, S., Allen, N., Stuart, A., Hayley, A., Byrne, M., & Maes, M. (2013). So depression is an inflammatory disease, but where does the inflammation come from?. BMC Medicine, 11, 200 – 200. https://doi.org/10.1186/1741-7015-11-200.
- Beurel, E., Toups, M., & Nemeroff, C. (2020). The Bidirectional Relationship of Depression and Inflammation: Double Trouble. Neuron, 107, 234-256. https://doi.org/10.1016/j.neuron.2020.06.002.
- Osimo, E., Baxter, L., Lewis, G., Jones, P., & Khandaker, G. (2019). Prevalence of low-grade inflammation in depression: a systematic review and meta-analysis of CRP levels. Psychological Medicine, 49, 1958 – 1970. https://doi.org/10.1017/S0033291719001454.
- Baune, B. (2016). Are Non-steroidal Anti-Inflammatory Drugs Clinically Suitable for the Treatment of Symptoms in Depression-Associated Inflammation?. Current topics in behavioral neurosciences, 31, 303-319. https://doi.org/10.1007/7854_2016_19.
- Dantzer R., O’Connor J.C., Freund G.G., Johnson R.W., Kelleyn K.W. From inflammation to sickness and depression: when the immune system subjugates the brain. Nat. Rev. Neurosci. 2008;9: 46–56.
- Kelley K.W., Weigent D.A., Kooijman R. Protein hormones and immunity. Brain Behav. Immun. 2007; 21: 384–392.
- Campbell S.J., Deacon R.M., Jiang Y., Ferrari C., Pitossi F.J., Anthony D.C. Overexpression of IL-1beta by adenoviral-mediated gene transfer in the rat brain causes a prolonged hepatic chemokine response, axonal injury and the suppression of spontaneous behaviour. Neurobiol. Dis. 2007; 27: 151–163.
Autorzy
Izabela Wrzołek, Sylwiusz Trawiński, Julia Trawińska
