Jaki jest związek mikroflory jelitowej z ADHD i Autyzmem?

Jelito grube, ADHD i Autyzm – kolejna rewolucja w medycynie?

Mikroflora jelitowa, czyli zbiór mikroorganizmów zamieszkujących przewód pokarmowy, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu dobrego zdrowia. Ten związek był oczywisty od tysięcy lat, ponieważ obserwowali go lekarze na przestrzeni wieków w różnych cywilizacjach. Lecznicze płukanie jelita grubego (lewatywa), głodówki lecznicze i stosowanie odpowiedniej diety było praktykowane od setek lat. 

Dopiero w XX wieku, kiedy odpowiedzialność za nauczanie lekarzy przejęły koncerny farmaceutyczne, pojawiła się wiara, że można porzucić te starożytne „nienaukowe” metody leczenia na rzecz „nowoczesnej” farmakoterapii. Ileż to razy słyszeliśmy od „nowoczesnych” lekarzy, że dieta i płukanie jelita grubego nie ma żadnego sensu w leczeniu schorzeń. Te obiekcje dotyczyły nie tylko schorzeń neurologicznych, takich jak ADHD, czy Autyzm, ale także schorzeń przewodu pokarmowego.

Od około 20 lat, dzięki rewolucyjnemu rozwojowi techniki i metod badawczych stało się możliwe zbadanie mikrobiomu ludzkiego. Doprowadziło to do odkryć, które niektórych „nowoczesnych” lekarzy wprowadziły w osłupienie.

Naukowcy odkryli, że mikroflora jelitowa może mieć wpływ na różne aspekty zdrowia, w tym na rozwój i objawy niektórych zaburzeń psychicznych. Okazuje się, że takie choroby jak ADHD i choroby spektrum autyzmu mogą mieć związek ze stanem mikroflory jelitowej..

Zaburzenia spektrum Autyzmu – co o nich wiemy?

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) jest zaburzeniem neurologicznym i rozwojowym. Wpływa ono na sposób, w jaki ludzie wchodzą w interakcje z innymi, komunikują się, uczą i zachowują. Określenie „spektrum autyzmu” związane jest z tym, że istnieje duże zróżnicowanie w rodzaju i nasileniu objawów.

Chociaż autyzm można zdiagnozować w każdym wieku, jest on określany jako „zaburzenie rozwojowe”, ponieważ objawy pojawiają się zwykle w pierwszych 2 latach życia. Osoby z ASD często mają:

• Trudności z komunikacją i interakcją z innymi ludźmi
• Ograniczone zainteresowania i powtarzające się zachowania
• Trudności w funkcjonowania w szkole, pracy i innych dziedzinach życia.

Chociaż ASD może być zaburzeniem trwającym całe życie, nowe odkrycia mogą złagodzić objawy i codzienne funkcjonowanie osoby autyatycznej. 

Zaburzenia osi jelitowo-mózgowej (Gut-Brain Axis – GBA) zostały powiązane z ASD, w przekrojowych zbiorach danych mikrobiomu i zbiorach wzorców żywieniowych, metabolomiki, profili cytokin i profili ekspresji genów ludzkiego mózgu. 

Co to jest ADHD?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) charakteryzuje się ciągłym występowaniem nieuwagi i/lub nadaktywności-impulsywności, co zakłóca funkcjonowanie lub rozwój. 

Osoby z ADHD doświadczają ciągle następujących rodzajów objawów:

• Nieuwaga oznacza, że dana osoba może mieć trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniu, koncentracją i organizacją, a problemy te nie są spowodowane buntem lub brakiem zrozumienia.
• Nadpobudliwość oznacza, nadmierną ruchliwość, w tym w sytuacjach, w których nie jest to właściwe, lub nadmiernie wiercić się, stukać lub mówić. U dorosłych nadpobudliwość może oznaczać skrajny niepokój lub słowotok.
• Impulsywność przejawia się w działaniu bez zastanowienia lub trudnościami z samokontrolą. Może również obejmować pragnienie natychmiastowej nagrody lub niezdolność do opóźnienia gratyfikacji. Osoba impulsywna może przerywać innym lub podejmować ważne decyzje bez uwzględnienia długoterminowych konsekwencji.

Badania wykazały istotny związek między mikroflorą jelitową a ADHD. Skład mikroflory jelitowej zasiedlającej przewód pokarmowy może wpływać na zaburzenie równowagi neuroprzekaźników w mózgu. 

Zrozumienie roli mikroflory jelitowej w objawach ADHD

Nowoczesne techniki badawcze umożliwiły zrozumienie roli mikroflory jelitowej w rozwoju chorób układu nerwowego. Mikroflora jelitowa może wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego poprzez produkcję neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina, które są kluczowe dla regulacji nastroju, uwagi i impulsywności. Nieprawidłowości w mikroflorze jelitowej mogą zaburzać równowagę tych neuroprzekaźników i przyczyniać się do wystąpienia objawów ADHD.

Związek między mikrobiomem jelitowym a zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) wymyka się najbardziej błyskotliwym umysłom od ponad 20 lat. Nowa technologia daje jednak promyk nadziei.

Zrozumienie roli mikroflory jelitowej w objawach Autyzmu

Związek między mikrobiomem jelitowym a zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) wymykał się najbardziej błyskotliwym umysłom od ponad 20 lat. Nowe technologie pozwoliły rzucić nowe światło na ten związek.

W przełomowym badaniu opublikowanym w czasopiśmie naukowym Nature Neuroscience naukowcy wskazują, że dokonali „ostatecznego powiązania” między czasowymi zmianami w składzie mikrobiomu jelitowego a obserwowalnymi cechami i objawami osób z ASD.

Wykorzystując nowatorski algorytm, naukowcy zagłębili się w dziesięciolecia badań i potwierdzili skomplikowany związek między mikrobiomem jelitowym a ASD, torując drogę do przyszłych postępów w terapii i leczeniu.

Najnowsze badania wpływu mikroflory jelitowej a ADHD i Autyzm

Mikrobiota jelitowa, czyli złożona społeczność mikroorganizmów zamieszkujących układ pokarmowy, może odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu podatności dzieci na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) – donosi badanie opublikowane w „Journal of Child Psychology and Psychiatry”. 

Naukowcy z uniwersytetu Chang Gung oraz Kaohsiung Medical University na Tajwanie przeprowadzili analizę, porównującą skład mikrobioty jelitowej u 35 dzieci z ADHD i 35 zdrowych uczestników grupy kontrolnej.

Wyniki badań DNA ujawniły istotne różnice w wielkości populacji poszczególnych mikroorganizmów między obiema grupami. Dzieci z ADHD wykazywały wyższy poziom niektórych gatunków grzybów z gromady workowców (Ascomycota) oraz istotnie niższy poziom grzybów zaliczanych do typu podstawczaków (Basidiomycota) w porównaniu do zdrowej grupy kontrolnej.

Szczególnie interesujące było odkrycie, że drożdżopodobny grzyb Candida albicans, obficie występujący w próbkach pochodzących od dzieci z ADHD, wykazywał zdolność zwiększania przepuszczalności komórek wyściełających jelito w eksperymentach laboratoryjnych. Takie zjawisko może prowadzić do powstania tzw. „zespołu nieszczelnego jelita”, co z kolei ułatwia przedostawanie się bakterii do krwiobiegu i potencjalnie wywoływanie stanów zapalnych, zwłaszcza w mózgu.

Jak mikroflora jelitowa wpływa na objawy ADHD i Autyzmu

Mechanizmy, przez które mikroflora jelitowa wpływa na objawy ADHD, nie są jeszcze w pełni poznane. Jednak wypracowano już kilka teorii. Jedna z nich sugeruje, że nieprawidłowości w mikroflorze jelitowej mogą prowadzić do stanu zapalnego w organizmie. Ten z kolei może wpływać na objawy ADHD. Inną teorią jest to, że nieprawidłowości w strukturze mikroflory jelitowej mogą zmieniać produkcję neuroprzekaźników, które są zaangażowane w regulację uwagi i impulsywności.

Czynniki wpływające na skład mikroflory jelitowej

Czynniki wpływające na skład mikroflory jelitowej u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) stanowią istotny obszar badań. Ujawnia on  złożoną relację między mikroorganizmami jelit a zdrowiem psychicznym. Bez wątpienia, zaburzona struktura mikrobioty jelitowej może negatywnie wpływać na funkcjonowanie psychiczne. Wiemy także, że przywrócenie prawidłowego jej składu może przynieść korzyści dla zdrowia, w tym także dla zdrowia psychicznego. 

Dieta z dużą ilością przetworzonej żywności, cukrów i sztucznych dodatków zaburza równowagę mikroflory jelitowej. Również częste stosowanie antybiotyków niszczy pożyteczne bakterie jelitowe i prowadzi do nieprawidłowości w mikroflorze.

Strategie poprawiające zdrowie jelit i łagodzące objawy ADHD i Autyzmu

Istnieją strategie, które mogą pomóc poprawić zdrowie jelit i skutecznie wpływać na łagodzenie objawów Autyzmu i ADHD. 

1. Dieta i odżywianie w celu optymalizacji mikroflory jelitowej

Jedną z najważniejszych strategii jest odpowiednie odżywianie, które uwzględnia dostarczenie składników pokarmowych sprzyjających zwiększeniu liczebności populacji mikroorganizmów korzystnych dla człowieka. 

Dieta bogata w błonnik i prebiotyki może promować zdrową mikroflorę jelitową. Należy także unikać przetworzonej żywności, cukrów i sztucznych dodatków, które mogą zaburzać równowagę mikroflory.

2. Probiotyki i ich potencjalne korzyści 

Probiotyki mogą mieć potencjalne korzyści dla dzieci z ADHD. Badania sugerują, że suplementacja probiotykami może zmniejszyć nasilenie nadpobudliwości, impulsywności i trudności w koncentracji. Probiotyki mogą wpływać na równowagę mikroflory jelitowej, co z kolei może mieć pozytywny efekt na układ nerwowy i objawy ADHD. 

Dodatkowo, spożywanie prebiotyków, takich jak korzeń cykorii, czosnek czy cebula może być skutecznym narzędziem poprawiającym strukturę mikrobioty jelitowej, jeżeli te produkty nie wywołują niepożądanych reakcji pokarmowych.  

3. Sen

Brak odpowiedniej ilości snu może nasilić objawy ze strony układu nerwowego, oddziałując jednocześnie negatywnie na zdrowie jelit. Badania wskazują, że właściwa ilość i dobra jakość snu jest powiązana z większą różnorodnością zdrowych bakterii w jelitach.

Regularny sen, unikanie kofeiny przed snem, oraz utrzymanie odpowiedniej temperatury w sypialni mogą przynieść korzyści dla zdrowia psychicznego i mikrobiomu jelitowego.

4. Ćwiczenia fizyczne również odgrywają istotną rolę w łagodzeniu objawów Autyzmu i ADHD oraz poprawie zdrowia jelit. 

Niezbyt intensywne ćwiczenia aerobowe mogą wpływać pozytywnie na skład mikrobiomu jelitowego. Zalecane 20-30 minut dziennie pieszych spacerów, tańca, pływania, czy jazdy na rowerze mogą przynieść wymierne korzyści.

5. Spędzanie czasu na świeżym powietrzu. 

Kontakt z naturą może wspierać zarówno zdrowie psychiczne, jak i mikrobiom jelitowy. Narażenie na bakterie w przyrodzie może wspomagać zdrowie jelit, co zostało potwierdzone przez badania.

Dlatego, dla osób z ADHD, regularne przebywanie na łonie natury może także przyczynić się do zmniejszenia nasilenia objawów. Wprowadzenie tych strategii po konsultacji z lekarzem może być krokiem w kierunku poprawy zdrowia jelit i łagodzenia objawów ADHD.

Innowacyjne leczenie Autyzmu i ADHD – medycyna stylu życia 

Spersonalizowana dieta w leczeniu Autyzmu i ADHD

Jeżeli przedstawione wyżej zalecenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, warto skorzystać z pomocy specjalistycznych podmiotów. Warto wybierać placówki, które profesjonalnie zajmują się funkcjonalnym leczeniem Autyzmu i ADHD.

Jednym z kluczowych elementów wpływających na prawidłowy skład mikroflory jelitowej jest spersonalizowana dieta, która wykluczy składniki pożywienia wywołujące stan zapalny. Indywidualne podejście do żywienia, dostosowane do unikalnego fenotypu konkretnego pacjenta, pozwoli skutecznie wpływać na regenerację mikroekosystemu jelitowego. 

Stosowane w Polsce już od kilkunastu lat specjalistyczne badania cytotoksyczności składników pokarmowych Kod Metaboliczny 200 pozwalają opracować spersonalizowane zalecenia żywieniowe. 

Przede wszystkim, taka indywidualna dieta uwzględnia specyficzny dla każdego człowieka skład mikroflory. Dlatego pozwala zredukować przewlekły stan zapalny i odbudować śluzówkę jelita. Likwidacja „zespołu przeciekającego jelita” przekłada się błyskawicznie na poprawę funkcjonowania układu nerwowego. Te zmiany są widoczne „gołym okiem” w zachowaniu leczonej osoby.

Dlatego, tylko spersonalizowane podejście do diety, uwzględniające indywidualne potrzeby pacjenta może być kluczowym elementem skutecznych strategii terapeutycznych, zmierzających do łagodzenia objawów ADHD poprzez optymalizację mikroflory jelitowej. 

Poprawa składu mikrobioty za sprawą zabiegu Hydrokolonoterapii

Hydrokolonoterapia, znana również jako terapia wodna jelita grubego, stanowi innowacyjny i nieinwazyjny sposób poprawy składu mikrobioty jelitowej. Zabiegi hydrokolonoterapii nie tylko poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego, ale także wspomagają leczenie różnych dolegliwości przewlekłych i są coraz częściej stosowane w profilaktyce chorób, w tym nowotworów jelita grubego. 

Seria zabiegów umożliwia przepłukanie jelita grubego, co sprzyja regeneracji błony śluzowej i odbudowie zdrowej flory bakteryjnej, czyli mikrobiomu jelitowego.

Terapia to zazwyczaj seria kilku zabiegów wykonywanych przy wykorzystaniu nowoczesnych urządzeniach, stworzonych we współpracy z inżynierami Amerykańskiej Agencji Badań Kosmicznych NASA. 

Zaawansowane technologicznie urządzenia, posiadające certyfikaty medyczne i wysokie standardy jakości przestrzegane w podmiocie leczniczym zapewniają najwyższą jakość, komfort i bezpieczeństwo. 

Niewątpliwie, bezpieczeństwo tych zabiegów nie budzi już dzisiaj żadnych wątpliwości i zostało potwierdzone w milionach zabiegów wykonanych na całym świecie. Pomimo tego spotkać można wiele niepotwierdzonych informacji o tym, jakoby zabieg wpływał negatywnie na strukturę mikroflory jelitowej, lub też stwarzał ryzyko perforacji jelita.

Długofalowe korzyści z serii zabiegów obejmują przywrócenie fizjologicznych funkcji jelita grubego, przywrócenie prawidłowej struktury flory jelitowej, wspomaganie procesów detoksykacji organizmu, poprawę właściwości reologicznych krwi, usprawnienie procesów wchłaniania składników pożywienia. To wszystko przekłada się na poprawę funkcji wielu narządów i układów funkcjonalnych, w tym także układu nerwowego. 

Jest to doskonała opcja także w przypadku dorosłych, kiedy zaburzony latami skład mikroflory jelitowej wymaga gruntownych porządków. W przypadku dzieci – młody organizm znacznie szybciej adaptuje się do wprowadzonych zmian i strategia żywieniowa będzie w tym przypadku wystarczająca. 

Wnioski i kierunki przyszłych badań dotyczące mikroflory jelitowej w ADHD

Mikroflora jelitowa może mieć ukryty wpływ na objawy ADHD. Badania dotyczące związku między mikroflorą jelitową a ADHD są nadal w toku, a naukowcy nadal zgłębiają tę kwestię.

W przyszłości konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć mechanizmy działania mikroflory jelitowej. Pozwoli to opracować bardziej skuteczne strategie zarządzania ADHD poprzez manipulację mikroflorą jelitową.

Przede wszystkim, przyjmijmy do wiadomości, że mikroflora jelitowa odgrywa znaczącą rolę w występowaniu objawów ADHD i Autyzmu. Przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej może być ważnym elementem leczenia ADHD.

Bibliografia: 

• Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder The National Institute of Mental Health (NIMH) 
• Autism Spectrum Disorder The National Institute of Mental Health (NIMH) 
• Autism and microbiome project The gut-brain axis
• Liang-Jen Wang, Sung-Chou Li, Yuan-Ming Yeh, Sheng-Yu Lee, Ho-Chang Kuo, Chia-Yu Yang. Gut mycobiome dysbiosis and its impact on intestinal permeability in attention-deficit/hyperactivity disorder. 05.04.2023. https://doi.org/10.1111/jcpp.13779
• Wang, N., Gao, X., Zhang, Z., & Yang, L. (2022). Composition of the Gut Microbiota in Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Systematic Review and Meta-Analysis. Frontiers in Endocrinology, 13. https://doi.org/10.3389/fendo.2022.838941.
• Nagpal, R., Neth, B., Wang, S., Mishra, S., Craft, S., & Yadav, H. (2020). Gut mycobiome and its interaction with diet, gut bacteria and alzheimer’s disease markers in subjects with mild cognitive impairment: A pilot study. EBioMedicine, 59. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2020.102950.
• Prehn-Kristensen, A., Zimmermann, A., Tittmann, L., Lieb, W., Schreiber, S., Baving, L., & Fischer, A. (2018). Reduced microbiome alpha diversity in young patients with ADHD. PLoS ONE, 13. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0200728.
• Shirvani-Rad, S., Ejtahed, H., Marvasti, F., Taghavi, M., Sharifi, F., Arzaghi, S., & Larijani, B. (2022). The Role of Gut Microbiota-Brain Axis in Pathophysiology of ADHD: A Systematic Review. Journal of Attention Disorders, 26, 1698 – 1710. https://doi.org/10.1177/10870547211073474.
• Masuma Afrin Taniya, 1 , † Hea-Jong Chung, 2 , * , † Abdullah Al Mamun, 3 , † Safaet Alam, 4 , † Md. Abdul Aziz, 5 Nazim Uddin Emon, 6 , † Md. Minarul Islam, 7 Seong-T shool Hong, 7 Bristy Rani Podder, 8 Anjuman Ara Mimi, 9 Suzia Aktar Suchi, 10 and Jian Xiao 3 , 11 , Role of Gut Microbiome in Autism Spectrum Disorder and Its Therapeutic Regulation, Front Cell Infect Microbiol. 2022; 12: 915701. Published online 2022 Jul 22. doi: 10.3389/fcimb.2022.915701

Autorzy

Izabela Wrzołek, Sylwiusz Trawiński, Julia Trawińska