Dodatki do żywności – czy na pewno wiesz co jesz?
Dodatki do żywności są niemal wszechobecne. Dlatego, nawet jeśli starasz się jeść zdrowo, unikasz przetworzonej żywności i fast foodów, z pewnością codziennie się z nimi spotykasz. Występują one dosłownie wszędzie, a odnajdziesz je pod tajemniczą nazwą “E” wraz z szeregiem cyfr.
Przede wszystkim możesz sprawdzić ile takich znaków występuje na etykietach Twoich ulubionych produktów… w jogurcie, pieczywie, serze, wędlinie… ile z nich spożywasz codziennie, a nawet kilka razy dziennie?
Powszechnie uznaje się, że ich obecność jest konieczna do wzbogacenia walorów smakowych czy przedłużenia trwałości produktów. Dla większości z nas pojedyncze dodatki pokarmowe są nieszkodliwe.
Jednak codziennie spożywane związki pochodzą z różnych produktów i kumulują się w organizmie. Nikt nie kontroluje także tego, w jaki sposób dodatki oddziaływują między sobą i jakie reakcje zachodzą pomiędzy nimi.
Dodatki do żywności a pogarszający się stan zdrowia ludzi
W krajach o wysokim poziomie rozwoju cywilizacji obserwuje się zwiększone występowanie chorób o podłożu alergicznym, w tym alergii na pokarmy. W związku z rosnącą liczbę osób zmagających się z chorobami alergicznymi, zaczynamy szukać przyczyn tych problemów (1).
Coraz większe spożycie produktów o wysokim stopniu przetworzenia to cecha charakterystyczna nawyków żywieniowych w społeczeństwach uprzemysłowionych. Bez wątpienia takie produkty zawierają w swoim składzie znaczne ilości dodatków do żywności. Dopóki takie produkty były spożywane sporadycznie, nie stanowiło to większego problemu dla naszych organizmów.
Przede wszystkim dodatki do żywności są odpowiedzialne za szereg problemów zdrowotnych takich jak: nudności, zawroty głowy, nowotwory, zaniki pamięci, epilepsja, cukrzyca, wysypki skórne, katar sienny, wymioty, krwawienia z przewodu pokarmowego – dzięki odpowiedniej wiedzy zmniejszysz ryzyko zachorowania.
U innych osób spożywanie przetworzonej żywności zawierającej takie dodatkowe związki może nasilać objawy takie jak: astma, zapalenie skóry, pokrzywka, migrena, katar sienny, dolegliwości żołądkowe, a nawet problemy behawioralne.
Niewątpliwie kumulacja tego rodzaju żywności na przestrzeni dni, tygodni i miesięcy powoduje również kumulację w naszych ciałach sztucznych dodatków niezbędnych w procesie produkcji żywności. Jeżeli nasz organizm przestanie sobie radzić z metabolizowaniem tych dodatków chemicznych i ich wydaleniem na zewnątrz, następuje toksyczne nagromadzenie obcych substancji.
Czym są dodatki do żywności?
Dodatki do żywności – to substancje chemiczne, które w normalnych warunkach nie mogą być spożywane samodzielnie jako żywność. Stosowane są jednak powszechnie i dodawane są do żywności celowo, ze względów technologicznych – co regulują odpowiednie przepisy.
W Polsce dopuszczono ok. 400 dodatków do żywności (przykładowo w USA takich dodatków dopuszczono ok. 2800).
Każda substancja ma przypisany kod identyfikacyjny „E” i szereg cyfr (zgodny z międzynarodowym systemem numerycznym Unii Europejskiej) oraz maksymalną dopuszczalną dawkę w mg/kg wyrobu i rodzaj środków spożywczych, do których może być stosowana.
Dodatki do żywności ułatwiają produkcję, transport i przechowywanie produkowanej przemysłowo żywności
Niewątpliwie z punktu widzenia przemysłu i łańcuchów logistycznych jest wiele korzyści płynących ze stosowania tych substancji dodatkowych. Są to przede wszystkim korzyści ekonomiczne, technologiczne i jakościowe.
Z drugiej strony istnieje również szereg zagrożeń związanych z ich stosowaniem: niekorzystne oddziaływanie na pewne grupy ludności (niemowlęta, dzieci, osoby starsze, o zwiększonej wrażliwości, chore), niekorzystne reakcje substancji dodatkowych ze składnikami żywności zachodzące w czasie procesu technologicznego lub przechowywania, powstawanie szkodliwych produktów przemian metabolicznych.
Jak dodatki do żywności wpływają na nasz organizm?
Nie tylko przekraczanie przez niektórych producentów dopuszczalnego poziomu dodatków, ale także coraz większe spożycie przetworzonej żywności przekłada się na pogorszenie stanu zdrowia.
Bez wątpienia dużym zagrożeniem jest kumulacja różnych substancji pochodzących z różnych źródeł i chemizacja środowiska (2). Przede wszystkim niektóre z dodatków mogą nasilać problemy zdrowotne, a objawy kliniczne po ich spożyciu mogą być bardzo różne, np.: astma, zapalenie skóry, pokrzywka, migrena, katar sienny, dolegliwości żołądkowe, problemy behawioralne, nadpobudliwość, problemy w nauce i inne.
Niektóre są toksyczne dla takich organów jak wątroba, serce, nerki, grasica, mózg, a także dla układu immunologicznego, nerwowego, hormonalnego, dokrewnego. Niewątpliwie są też takie, które mogą powodować uszkodzenia DNA, defekty płodu, mutacje genetyczne i nowotwory. Zatrważająca liczba związków chemicznych używanych przez producentów nigdy nie została przetestowana pod kątem długoterminowego wpływu na ludzkie zdrowie (3).
Nadwrażliwość na dodatki do żywności
Ponieważ żyjemy w krajach o wysokim poziomie rozwoju cywilizacji nie mamy możliwości wyeliminowanie wszystkich dodatków do żywności.
Możesz jednak sprawdzić, które z nich są szkodliwe i wyeliminować tylko te, które Ci szkodzą.
Przede wszystkim dodatki do żywności nie działają tak samo na wszystkich. Jedne dodatki działają negatywnie na jedne osoby, podczas kiedy innym nie robią większej krzywdy. Z kolei te nieszkodliwe dla niektórych osób dodatki mogą okazać się powolnie działającymi truciznami dla innych osób.
Dlatego diagnostyka nadwrażliwości na dodatki pokarmowe jest tak ważna i opiera się głównie na wykonaniu odpowiednich testów. Laboratorium Medyczne GENELAB jako pierwsza placówka medyczna w Polsce wdrożyła najbardziej czułe badania niepożądanych reakcji na pokarm o nazwie FoodChemicalScan21. Ten nowoczesny test cytotoksyczności bada jak składniki codziennej diety wpływają na Twój układ odpornościowy i cały organizm.
Food Chemical Scan 21 to jedyne dostępne na rynku badanie dodatków do żywności.
Przede wszystkim osoby, które wykonały ten test i przekonały do niego swoje rodziny i przyjaciół, po wyeliminowaniu ze swojej diety szkodliwych związków chemicznych, zaobserwowały znaczną poprawę samopoczucia.
W związku z tym wykonując badanie FoodChemicalScan 21 każdy może sprawdzić, które dodatki do żywności stosowane w przemyśle spożywczym powinien wykluczyć z diety, aby umożliwić przywrócenie homeostazy w swoim organizmie.
Test cytotoksyczności dodatków do żywności FoodChemicalScan 21
Lista badanych dodatków do żywności:
| NAZWA | FUNKCJE | POTENCJALNE SKUTKI UBOCZNE | ZASTOSOWANIE W ŻYWNOŚCI |
Gluten pszenny (5) |
zagęstnik, antyzbrylacz, emulgator, stabilizator | powinny go unikać osoby chore na celiakię i uczulone na gluten, osteoporozę, zespół jelita drażliwego, nieswoiste zapalenie jelit, anemię, raka, chroniczne zmęczenie, afty oraz RZS, toczeń, stwardnienie rozsiane i niemalże wszystkie inne choroby | mięso paczkowane, mielone, konserwy, pasztety, wędliny, jogurty owocowe, maślanki smakowe, napoje czekoladowe, śmietana, serki topione, majonezy, gotowe sosy, przecier pomidorowy, fasola w puszce, owoce suszone, proszek do pieczenia, gotowe budynie, lody, czekolada, chipsy, żelki, gumy do żucia, kawy rozpuszczalne, kawa zbożowa, piwo, przyprawy, zupy instant |
Kwas acetylo – salicylowy (aspiryna) (4) |
przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwgorączkowy | Przeciwwskazania: czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, zaburzenia czynności wątroby i nerek, zaburzenia krzepnięcia, małopłytkowość, III trymestr ciąży i okres karmienia piersią. Ostrożnie stosować u chorych z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, alergicznym nieżytem nosa, obrzękiem błony śluzowej nosa lub polipami nosa; może wywołać u nich napad astmy, pokrzywkę lub obrzęk naczynioruchowy. Nie należy stosować w przebiegu chorób wirusowych u dzieci do 12 r.ż., u pacjentów z zaburzonym wydalaniem kwasu moczowego – może wywołać napad dny moczanowej. Osoby uczulone na kwas acetylosalicylowy powinny unikać barwnika czerwieni koszenilowej E124, kwasu benzoesowego E210, tartrazyny E102, (żółcieni pomarańczowej E102 | leki |
Kwas askorbinowy E300 |
konserwant, przeciwutleniacz, regulator kwasowości, subst. klarująca | uznawany za nieszkodliwy w zastosowaniach spożywczych, nadmierna konsumpcja może spowodować wysypkę, bolesne oddawanie moczu i biegunkę | wyroby cukiernicze, płatki śniadaniowe, salceson, mięso peklowane |
Sorbinian potasu E202 (sól potasowa kwasu sorbowego) |
konserwant | reakcje alergiczne, astma, podrażnienia skóry, problemy behawioralne; | pieczywo, sery, wypieki, serniki, produkcja wina, czekolady |
Benzoesan sodu E211 (syntetyczny; sól sodowa kw. benzoesowego) |
konserwant | astma, pokrzywka, kontaktowe zapalenia skóry, katar sienny, podrażnienia jamy ustnej i skóry, nadpobudliwość, anafilaksja; powinny go unikać osoby uczulone na aspirynę | napoje bezalkoholowe, soki owocowe, dżemy, marynaty, przyprawy, wypieki, koncentrat pomidorowy |
Paraoksybenzoesan metylu E218 (ester metylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego; metyloparaben) |
Konserwant | astma; pokrzywka; reakcje alergiczne; zaczerwienienie, swędzenie i łuszczenie się skóry; anafilaksja | galaretki, konserwy, dżemy, wypieki, soki owocowe, sosy do sałaty |
Etylowanilina (burbonal) R22 (5) |
substancja nadająca aromat | Przez Europejskie Biuro Chemiczne oznaczona jako substancja szkodliwa po połknięciu. Nadmiar może powodować gorączkę, gazy jelitowe | cukier, proszek waniliowy, syropy, gotowe ciasta, słodkie napoje alkoholowe |
Węglan amonu E503 |
środek buforujący, środek zobojętniający | w małych dawkach uznawany za nieszkodliwy w zastosowaniach spożywczych; nadmiar może działać przeczyszczająco | kwaśna śmietana, lody, groszek konserwowy, sól stołowa |
Kamień winny E336i(wodorowinian potasu, sól kwasu winowego, kamień potasu, powstaje jako produkt uboczny w procesie fermentacji winogron) |
regulator kwasowości, środek maskujący | uznawany za nieszkodliwy w zastosowaniach spożywczych; ostrożnie dla osób z nadwrażliwością na winogrona | sery, sztucznie słodzone galaretki, przetwory mięsne. |
Lecytyna sojowa E322 (lecytyny; mogą pochodzić z soi lub z roślin GMO) |
stabilizator, emulgator | uznawane za nieszkodliwe w zastosowaniach spożywczych, powinny ich unikać osoby uczulone na soję. Może powodować biegunkę, utratę apetytu, wysypkę i zaczerwienienia skóry, nudności, zawroty głowy i dezorientację, a także sporadyczne omdlenia. | czekolady, mleko w proszku, margaryny, desery w proszku, wyroby cukiernicze |
Pirofosforan sodu E450 (difosforany) |
środek buforujący, środek maskujący, substancja klarująca, spulchniająca, stabilizator | w małych dawkach uznawane za nieszkodliwe w zastosowaniach spożywczych, nadmiar może powodować uszkodzenie nerek, zmniejszenie gęstości kości, osteoporoza | mięso i ryby konserwowe, sery topione, proszek do pieczenia |
Tartazyna E102 (żółcień FD&C5; barwnik azowy; zakazany w niektórych krajach) |
barwnik (żółto – pomarańczowy) | astma, pokrzywka, zapalenie skóry, bóle głowy, katar sienny, trudności z koncentracją, depresja, wysypka, trudności w nauce, problemy behawioralne, swędzenie warg i języka, nadpobudliwość, agresywność, bezsenność, dezorientacja, anafilaksja, powinny jej unikać osoby uczulone na aspirynę, nie zalecana dzieciom, kancerogenna | wyroby cukiernicze, kukurydza, krakersy serowe, napoje bezalkoholowe, sos miętowy, galaretki miętowe, likiery owocowe, groszek konserwowy, marcepan, marynaty, sos brązowy, polewy do deserów w proszku, dżemy, płatki zbożowe, kasze, zupy w proszku |
Alginian sodu E401 (sól sodowa kwasu alginowego) |
zagęstnik, stabilizator, rozpuszczalnik, substancja klarująca | w testach na zwierzętach hamowały wchłanianie podstawowych składników odżywczych | mrożone desery, dżemy, konserwowe galaretki owocowe |
Siarczan niklu (5) |
składnik żywności, artykułów do przygotowania i przechowywania żywności, ozdób do włosów | zapalenia spojówek, zapalenia śluzówki nosa, astma, alergiczne kontaktowe zapalenia skóry | do pokarmów o wysokiej zawartości niklu należą: kakao, czekolada, nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soczewica, soja), całe ziarna zbóż (pszenica, żyto, owies), makrela, tuńczyk, śledź, łosoś, owoce morza, orzeszki ziemne, siemię lniane, nasiona słonecznika, migdały, suszone owoce, produkty dostępne w puszkach, piwo, wino czerwone, napoje i suplementy zawierające nikiel, herbata czarna, kawa |
Erytrozyna E127 (czerwień FD&C3; barwnik smołowy; zakazany w niektórych krajach) |
barwnik (niebieskoróżowy) | astma, nadpobudliwość, pokrzywka, trudności w nauce, uczulenie na światło, może wpływać na wątrobę, serce, tarczycę, żołądek, płodność, kancerogenna | konserwowe koktajle owocowe, herbatniki, lukrowane wiśnie, ciasto biszkoptowe w proszku, konserwowe czereśnie, wiśnie maraskino, osłonki kiełbasy |
Mączka chleba świętojańskiego E410 (guma karobowa) |
zagęstnik, emulgator | uznawana za nieszkodliwą w zastosowaniach spożywczych, może obniżać poziom cholesterolu | zastosowanie w żywności: mleko modyfikowane dla niemowląt, lody, marynaty, lukier, polewy, sery, wyroby cukiernicze |
Guma guar E412 |
zagęstnik, stabilizator | w małych dawkach uznawana za nieszkodliwą w zastosowaniach spożywczych, nadmiar może powodować skurcze jelit, mdłości, wzdęcia, biegunka | wypieki, dżemy, płatki zbożowe, kasze, serki do smarowania pieczywa, galaretki, napoje gazowane, żywność dla niemowląt, polewy dekoracyjne |
Pektyna E440 |
zagęstnik, stabilizator | mogą wywołać objawy u osób reagujących na glutaminian sodu, mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie | dżemy, marmolady, lody, desery w proszku, galaretki owocowe |
Laktoza (6) |
wypełniacz, substancja słodząca | wzdęcia, biegunki, ból brzucha, zaburzenia nastroju, zmiany skórne | produkty mleczne, zabielacze do kawy, żywność dietetyczna, wyroby piekarskie (chleb, bułki, ciasta), zbożowe mieszanki śniadaniowe, puree ziemniaczane typu instant, zupy w proszku, napoje śniadaniowe instant, margaryna, sosy sałatkowe, cukierki i inne przekąski, mieszanki do przygotowania naleśników, biszkoptów i ciast, suplementy żywności w proszku, także leki |
Pirosiarczyn sodu E223 (disiarczyn sodu, sól sodowa kwasu siarkawego) |
Konserwant | astma (ataki zagrażające życiu), katar sienny, chroniczna pokrzywka, AZS | pieczywo, produkty mączne, galaretki, suszone owoce, koncentrat pomidorowy, wiśnie maraskino |
Kwas cytrynowy E330 (często zawiera glutaminian sodu) |
regulator kwasowości, dodatek aromatyczny; | uznawany za nieszkodliwy w zastosowaniach spożywczych, może wywołać symptomy u osób reagujących na glutaminian sodu, może nasilać opryszczkę, podrażnienia oczu i skóry | herbatniki, sery, lody, dżemy, galaretki, sery topione, napoje bezalkoholowe, napoje owocowe, mleko modyfikowane dla niemowląt |
Bibliografia:
- „Antyodżywcze i antyzdrowotne aspekty żywienia człowieka”, praca pod redakcją Emilii Kolarzyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016
- „Towaroznawstwo żywności przetworzonej z elementami technologii”, prof. dr hab. Franciszek Świderski, Wydawnictwo SGGW, 2010
- „E213, wiesz co jesz”, Bill Statham, 2012
- Bazaleków.mp.pl, abczdrowie
- BonaVita.pl
- Nietolerancja laktozy bez tajemnic, Viola Urban, 2017
