Alkohol jest spożywany pod różnymi postaciami i w różnych okolicznościach na całym świecie. W Polsce często towarzyszy mu toast „Na zdrowie”, choć już wszyscy wiedzą, że używany w nadmiarze wcale nie służy zdrowiu.
Okazuje się jednak, że także niewielkie ilości alkoholu mogą wywoływać negatywne skutki zdrowotne. Kto ma rację? Czy ci, którzy mówią, że niewielka ilość alkoholu wspiera zdrowie? A może ci, którzy mówią, że nawet najmniejsza jego ilość uszkadza nasze komórki?
Wpływ alkoholu na organizm człowieka jest złożony. Najnowsze badania coraz częściej wskazują, że może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak choroby wątroby, serca, czy układu nerwowego.
To nowa wiedza, którą warto przyswoić, jeżeli chcemy wieść zdrowe życie, wolni od chorób. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tym zagrożeniom i dowiemy się, w jaki sposób alkohol wpływa na nasze zdrowie.
Czy istnieje bezpieczna dawka alkoholu?
Ryzyko i szkody związane ze spożywaniem alkoholu były systematycznie oceniane na przestrzeni lat i są dobrze udokumentowane. Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała oświadczenie w czasopiśmie „The Lancet Public Health”:
“Jeśli chodzi o spożycie alkoholu, nie istnieje bezpieczna ilość, która nie wpływałaby negatywnie na zdrowie”.
Alkohol to substancja toksyczna, psychoaktywna i uzależniająca, zaklasyfikowana przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem jako karcynogen grupy 1. To oznacza najwyższe ryzyko, obejmujące m.in. azbest, promieniowanie i tytoń.
Alkohol wywołuje co najmniej siedem typów raka, w tym te najczęstsze, takie jak rak jelita grubego i rak piersi u kobiet.
Etanol (alkohol) powoduje raka poprzez mechanizmy biologiczne. Zatem każdy napój zawierający alkohol, niezależnie od jego ceny i jakości, niesie ze sobą ryzyko rozwoju nowotworu.
Najnowsze dostępne dane wskazują, że połowa wszystkich nowotworów związanych z alkoholem w Regionie Europejskim WHO wynika z „lekkiego” i „umiarkowanego” spożycia alkoholu. To mniej niż 1,5 litra wina, mniej niż 3,5 litra piwa lub mniej niż 450 mililitrów mocnych trunków tygodniowo.
Ten „zdrowy” wzorzec picia jest odpowiedzialny za większość nowotworów piersi związanych z alkoholem u kobiet.
Co więcej, nie ma badań, które wykazałyby, że potencjalne korzystne efekty lekkiego i umiarkowanego picia na choroby serca i cukrzycę typu 2 przewyższają ryzyko raka związanego z tym samym poziomem spożycia alkoholu.
„Nie możemy mówić o tak zwanym bezpiecznym poziomie spożycia alkoholu. Nie ma znaczenia, ile pijesz – ryzyko dla zdrowia zaczyna się od pierwszej kropli dowolnego napoju alkoholowego. Jedyną rzeczą, którą możemy powiedzieć na pewno, jest to, że im więcej pijesz, tym bardziej szkodliwe to jest – albo, inaczej mówiąc, im mniej pijesz, tym bezpieczniej”.
-wyjaśnia Dr. Carina Ferreira-Borges, pełniąca obowiązki Kierownika Jednostki ds. Zarządzania Chorobami Niezakaźnymi i Doradcy Regionalnego ds. Alkoholu i Narkotyków w Regionalnym Biurze WHO dla Europy.
Czy alkohol nie powinien być dobry dla serca?
W przeszłości istniały badania sugerujące korzyści zdrowotne wynikające z umiarkowanego spożycia alkoholu. Sugerowały, że alkohol zwiększa poziom lipoprotein o dużej gęstości (HDL), „dobrego” cholesterolu, a resweratrol, przeciwutleniacz zawarty w winogronach (i czerwonym winie), ma właściwości ochronne dla serca.
Pomysł, że niskie dawki alkoholu były korzystne dla zdrowia serca, prawdopodobnie wynikał z faktu, że osoby pijące wino miały tendencję do innych zdrowych nawyków, takich jak aktywność fizyczna, spożywanie dużej ilości owoców i warzyw oraz niepalenie. Dlatego, w badaniach obserwacyjnych korzyści dla serca mogły być błędnie przypisane alkoholowi.
Nowsze badania wykazały, że nawet niskie dawki alkoholu zwiększają ryzyko nadciśnienia i chorób serca, a ryzyko dramatycznie wzrasta wśród osób pijących nadmiernie. Dobra wiadomość jest taka, że gdy ludzie przestają pić lub ograniczają spożycie alkoholu, ich ciśnienie krwi się obniża.
Alkohol jest również związany z nieprawidłowym rytmem serca, znanym jako migotanie przedsionków, co zwiększa ryzyko zakrzepów krwi i udaru.
Alkohol a choroby wątroby
Jednym z najważniejszych szkodliwych efektów spożywania alkoholu jest jego negatywny wpływ na wątrobę. Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu przez długi czas może prowadzić do poważnych chorób wątroby, takich jak marskość wątroby czy alkoholowe zapalenie wątroby.
Warto przy tym pamiętać, że ponieważ każdy człowiek jest inny, to co dla jednej osoby może być niewielkim przedawkowaniem, dla innej może okazać się bardzo groźne.
Przede wszystkim, alkohol jest toksyczny dla komórek wątroby i powoduje narastające uszkodzenia, określane jako alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby. Jeżeli proces chorobowy nie zostanie w porę powstrzymany, poprzez usunięcie przyczyny, stłuszczenie może prowadzić do poważniejszych schorzeń, takich jak alkoholowe zapalenie wątroby i marskość wątroby.
Marskość wątroby oznacza, że zdrowa tkanka wątroby zostaje zastąpiona przez uszkodzone, zdegenerowane struktury, które nie pełnią już kluczowych życiowych funkcji. Związane z tym zaburzenia odżywiania i detoksykacji prowadzą nieuchronnie do przedwczesnej śmierci.
Alkohol a choroby układu nerwowego
Spożywanie alkoholu ma również negatywny wpływ na układ nerwowy. Alkohol jest depresantem, który hamuje aktywność mózgu i może prowadzić do uszkodzenia neuronów.
Długotrwałe spożywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzenia mózgu i wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych, takich jak problemy z pamięcią, uwagą i logicznym myśleniem.
Ponadto alkohol może prowadzić do wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona. Te schorzenia wiążą się z postępującym upośledzeniem funkcji mózgu i znacząco wpływają na pogorszenie jakość życia.
Alkohol a przedwczesne starzenie się
Innym negatywnym efektem spożywania alkoholu jest jego związek z przyspieszeniem procesów starzenia się organizmu. Alkohol może prowadzić do przedwczesnego starzenia się wszystkich narządów, w tym także skóry, powodując zmarszczki, przebarwienia i utratę elastyczności.
Ponadto alkohol może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego. Spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko infekcji i sprzyja rozwojowi chorób przewlekłych, a każda taka choroba o podłożu zapalnym skraca życie.
Co mówią badania o wpływie alkoholu na zdrowie?
Wiele lat badań dowiodło, że alkohol może negatywnie wpływać na zdrowie zarówno jednostek, jak i społeczności. Wyniki różnych badań wskazują na związek spożywania alkoholu z wieloma chorobami, takimi jak marskość wątroby, choroby układy sercowo naczyniowego, udary czy różne typy raka.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Pekińskiego potwierdzają te związki i odkrywają nowe zagrożenia dla zdrowia związane z nadużywaniem alkoholu.
Badacze analizowali dane dotyczące ponad pół miliona osób z różnych regionów Chin. Wyniki pokazały, że 33% badanych mężczyzn regularnie spożywało alkohol, co najmniej raz w tygodniu, średnio 286 gramów (w przeliczeniu na czysty alkohol) tygodniowo.
Wyniki potwierdziły wpływ alkoholu na ryzyko wystąpienia 28 schorzeń przewlekłych wymienianych przez Światową Organizację Zdrowia. Dodatkowo wskazały wpływ alkoholu na możliwość wystąpienia innych chorób, które wcześniej nie były kojarzone ze spożywaniem alkoholu m.in. dną moczanową, kataraktą, złamaniami, owrzodzeniami układu pokarmowego.
Podsumowanie
Dzisiaj wiemy już, że spożywanie każdej ilości alkoholu ma negatywny wpływ na zdrowie. Nadmierne spożycie alkoholu może prowadzić do poważnych chorób, takich jak choroby wątroby, serca, czy układu nerwowego.
Ponadto alkohol przyspiesza proces starzenia się organizmu. Picie alkoholu jest często uwarunkowane kulturowo i czasami niezwykle trudno jest tego uniknąć. Poza tym producenci alkoholu dokonują cudów, żeby smakował nam jak najbardziej.
Dlatego, kiedy dysponujemy już najnowszą wiedzą, warto wypracować sobie zdolność opierania się tym pokusom i spożywać alkohol w umiarkowanych ilościach. Zdrowe ciało i umysł to wartości najwyższe i jeżeli cenisz sobie swoje życie, pamiętaj o tym przy każdej okazji, kiedy ktoś wznosi toast „na zdrowie”.
Bibliografia
- Benjamin O Anderson, Nino Berdzuli, Andre Ilbawi, Dévora Kestel, Hans P Kluge, Rüdiger Krech et al. Health and cancer risks associated with low levels of alcohol consumption. The Lancet Public Health, ISSN: 2468-2667, Vol: 8, Issue: 1, Page: e6-e7. 2023.
- Jakob Manthey, Kevin Shield, Jürgen Rehm. Alcohol and health. The Lancet, ISSN: 0140-6736, Vol: 400, Issue: 10365, Page: 1764-1765. 2022
- Im, P.K., Wright, N., Yang, L. et al. Alcohol consumption and risks of more than 200 diseases in Chinese men. Nat Med 29, 1476–1486 (2023). https://doi.org/10.1038/s41591-023-02383-8
- Bernardin F, Maheut-Bosser A, Paille F. Cognitive impairments in alcohol-dependent subjects. Front Psychiatry 2014;5:78.
- Kosten TR. Addiction as a brain disease. Am J Psychiatry 1998;155:711–713. http://ajp.psychiatryonline.org/doi/pdf/10.1176/ajp.155.6.711.
- Clapp P, Bhave SV, Hoffman PL. How adaptation of the brain to alcohol leads to dependence: a pharmacological perspective. Alcohol Res Health 2009;31:310– 339; PMCID: PMC2923844.
- Fein G, Torres J, Price LJ, Di Sclafani V. Cognitive performance in long-term abstinent alcoholic individuals. Alcohol Clin Exp Res 2006;30:1538–1544.
- https://www.termedia.pl/poz/Alkohol-jest-bardziej-trujacy-niz-sadzono,52462.html
Autorzy
Izabela Wrzołek, Julia Trawińska, Sylwiusz Trawiński
