Choroba Alzheimera rozwija się niezauważalnie, na długo przed wystąpieniem pierwszych objawów. Ta straszna choroba odbiera człowiekowi to, co najcenniejsze – pamięć i zdolność myślenia…
Ta podstępna choroba neurodegeneracyjna charakteryzuje się upośledzeniem funkcji poznawczych. Choroba Alzheimera postępuje stopniowo i może prowadzić do znacznego upośledzenia zdolności do wykonywania codziennych czynności. Jest to jedna z głównych przyczyn występowania demencji u osób starszych. To choroba, której ludzie boją się bardziej niż chorób serca czy nowotworów.
Jakie są objawy choroby Alzheimera?
Niepokój powinny wzbudzać takie objawy jak:
- Utrata pamięci;
- Problemy z koncentracją i uwagą;
- Zmiany w zachowaniu, w tym wycofywanie się i depresja;
- Trudności w wykonywaniu codziennych czynności;
- Zaburzenia mowy i języka;
- Problemy z orientacją w czasie i przestrzeni;
- Zaburzenia zdolnościach poznawczych, takich jak kalkulacja matematyczna i rozpoznawanie twarzy;
- Problemy z podejmowaniem decyzji.
Czy wiesz, że rodzaj pierwszych objawów może świadczyć o ciężkości przebiegu choroby Alzheimera w przyszłości?
Okazuje się, że tak! Utrata pamięci jest najczęstszym objawem występującym u osób z chorobą Alzheimera. Najnowsze badania dowodzą, że u osób, u których pojawiły się zaburzenia pamięci na wczesnym etapie, choroba rozwija się w wolniejszym tempie, niż u osób, u których w początkowej fazie manifestują się inne objawy.
Naukowcy odkryli, że trudności w formułowaniu zdań, planowaniu, rozwiązywaniu problemów lub problemy z orientacją w czasie i przestrzeni prognozują znacznie cięższy przebieg choroby, niż u osób, u których jako pierwsze pojawiły się problemy z pamięcią.
Problemy z pamięcią są najczęstszym wczesnym objawem choroby Alzheimera i demencji.
Wyniki badań pokazują, że w prawie 80% przypadków, utrata pamięci jest pierwszą oznaką, rozwijającej się choroby Alzheimera. Jest to tak częste, że wielu osobom choroba Alzheimera nie kojarzy się z innymi objawami.
Naukowcy odkryli jednak, że prawie 10% pacjentów z demencją ma początkowo objawy związane z funkcjami wykonawczymi. Pacjenci mogą mieć problemy z osądzaniem, nie mogą sprawnie zaplanować dnia lub wykonywać prostych zadań, jak na przykład zalogowanie się do komputera.
Kolejne 10% zgłaszało jako pierwszy objaw problemy związane z mową. Pacjenci nie są w stanie mówić pełnymi zdaniami i mają trudności z wyrażaniem opinii.
Jak ta informacja zmienia spojrzenie na chorobę Alzheimera?
Wczesne objawy choroby mogą okazać się nieocenioną wskazówką, by pomóc pacjentom i ich rodzinom lepiej przygotować się na to, co ich czeka. Dzięki tej informacji jesteśmy w stanie lepiej zaplanować badania kliniczne pomocne do stworzenia nowych leków.
Naukowcy stwierdzili, że różnica w szybkości spadku funkcji poznawczych jest na tyle duża, że mogła wpłynąć na wyniki badań klinicznych, które doprowadziły do zatwierdzenia leków na chorobę Alzheimera Aduhelm (aducanumab) i Leqembi (lecanemab).
Przyszłe badania kliniczne mogą wymagać większej ostrożności, aby upewnić się, że osoby z różnych grup objawów reagują podobnie na leczenie. To jeszcze nie personalizacja leczenia, ale zróżnicowane podejście, które może okazać się korzystne dla wielu pacjentów.
Jak wcześnie można wykryć chorobę Alzheimera?
Wczesne oznaki choroby Alzheimera można wykryć już na osiem lat przed wystąpieniem choroby pełnoobjawowej. Przykładami wczesnych oznak są utrata pamięci krótkotrwałej i trudności z operowaniem językiem, a także depresja i apatia.
W przypadku łagodnych objawów choroba często pozostaje nierozpoznana do chwili wystąpienia poważnych zaburzeń uczenia się i pogorszenia pamięci krótkotrwałej. Z czasem dochodzi do sytuacji, w których chora osoba narażanie siebie lub innych na niebezpieczeństwo, ponieważ jest jakby „pozbawiona rozumu”.
Wczesne wykrycie symptomów choroby i podjęcie odpowiednich działań ma znaczenie o tyle, że chory w zaawansowanym stadium choroby wymaga trudnej i kosztownej, całodobowej i długoterminowej opieki.
Skąd się bierze choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera a stan zapalny
Przyczyna choroby Alzheimera nie jest do końca znana. Choroba Alzheimera jest postępującym zaburzeniem neurodegeneracyjnym, które charakteryzuje się pogorszeniem funkcji poznawczych i dwóch głównych patologii, blaszek amyloidowych β i splątań neurofibrylarnych. W ciągu ostatniej dekady badania potwierdziły także przewlekły stan zapalny w mózgu jako trzecia podstawowa przyczyna choroby Alzheimera. Wykazano, że przedłużająca się aktywacja rezydujących w mózgu makrofagów (mikrogleju) i innych komórek odpornościowych zaostrza patologię zarówno amyloidu, jak i białka tau, i może służyć jako ogniwo w patogenezie zaburzenia funkcji mózgu.
Choroba Alzheimera a mikrobiota jelitowa
Od kilku lat odkrywana jest rola mikroflory jelitowej, jako kluczowego regulatora wielu stanów chorobowych. Zmiany mikrobiomu jelitowego zostały powiązane z neurodegeneracją poprzez coraz bardziej poznawaną oś mózgową mikroflory jelitowej, otwierając możliwość nowych opcji terapeutycznych opartych na mikroflorze. Okazuje się, że istotną rolę w chorobie Alzheimera odgrywa rozregulowanie homeostazy mikroflory jelitowej.
Mikroflora jelitowa obejmuje złożoną społeczność gatunków mikroorganizmów, które znajdują się w naszym ekosystemie żołądkowo-jelitowym i których zmiany wpływają nie tylko na różne zaburzenia jelitowe, ale także na zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, takie jak choroba Alzheimera. Oś mikrobiota-jelito-mózg to dwukierunkowy system komunikacji, który nie jest w pełni zrozumiały, ale obejmuje szlaki nerwowe, immunologiczne, hormonalne i metaboliczne. Zwiększona przepuszczalność jelita i bariery krew-mózg wywołana dysbiozą mikroflory może pośredniczyć lub wpływać na patogenezę choroby Alzheimera i innych zaburzeń neurodegeneracyjnych, zwłaszcza tych związanych ze starzeniem. Ponadto bakterie zasiedlające mikroflorę jelitową mogą wydzielać duże ilości amyloidów i lipopolisacharydów, co może przyczyniać się do modulacji szlaków sygnałowych i produkcji cytokin prozapalnych.
Genetyczne podłoże choroby Alzheimera
Powiązano także pewne cechy genetyczne ze znacznym wzrostem ryzyka wystąpienia tej choroby. Niektóre polimorfizmy genów powodują gromadzenie nieprawidłowo ukształtowanych białek w określonych rejonach mózgu, co z kolei prowadzi do stopniowego uszkodzenia neuronów. To właśnie dlatego badanie genetyczne jest nieocenionym predyktorem, pozwalającym ocenić ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera na długo przed wystąpieniem pierwszych objawów.
Co ważne, dzięki epigenetyce znamy już szereg metod postępowania, które mogą co najmniej znacznie spowolnić rozwój tej strasznej choroby.
Badanie genetyczne DNA Alzheimer
DNA Alzheimer służy do wykrywania mutacji genów, które są związane z chorobą Alzheimera. Badanie polega na określeniu rodzaju i liczby mutacji w określonych genach. Niektóre polimorfizmy powodują 15-krotny wzrost ryzyka, podczas gdy inne zmniejszają to ryzyko o 30% w porównaniu z przeciętnym ryzykiem charakterystycznym dla populacji.
Badanie genetyczne DNA Alzheimer pomaga w lepszym zrozumieniu tej choroby, a także w identyfikacji osób, które są bardziej podatne na zachorowanie. Umożliwia to lepsze zarządzanie chorobą, w tym lepsze zrozumienie zachowań i zapobieganie powikłaniom.
Dzięki wprowadzeniu odpowiedniej profilaktyki w postaci odpowiednich treningów pamięci, zmiany stylu życia, wprowadzeniu odpowiedniej, spersonalizowanej diety i odpowiedniej kontroli innych schorzeń, możemy opóźnić rozwój choroby nawet o wiele lat.
Bibliografia:
https://www.newsmax.com/health/health-news/alzheimers-symptoms-dementia/2023/01/25/id/1105863/
Iddi S, Li D, Aisen PS, Rafii MS, Thompson WK, Donohue MC; Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative. Predicting the course of Alzheimer’s progression. Brain Inform. 2019 Jun 28;6(1):6. doi: 10.1186/s40708-019-0099-0. PMID: 31254120; PMCID: PMC6598897.
Jin-Tai Yu et al. Apolipoprotein E in Alzheimer’s Disease: An Update. Annual Review of Neuroscience 2014.
Liu CC et al. Apolipoprotein E and Alzheimer disease: risk, mechanisms and therapy. Nat Rev Neurol. 2013 Feb,9(2):106-18.
Farrer et al. Effects of age, sex, and ethnicity on the association between apolipoprotein E genotype and Alzheimer disease. A meta-analysis. APOE and Alzheimer Disease
Meta Analysis Consortium. JAMA. 1997 Oct 22-29,278(16):1349-56.
Tang et al. The APOE-epsilon4 allele and the risk of Alzheimer disease among African Americans, whites, and Hispanics. JAMA. 1998 Mar 11,279(10):751-5.
Bagyinszky E et al. The genetics of Alzheimer’s disease. Clin Interv Aging. 2014 Apr 1,9:535-51.
Inflammation as a central mechanism in Alzheimer’s disease, Alzheimers Dement (N Y). Jefferson W. Kinney, Shane M. Bemiller, Andrew S. Murtishaw, Amanda M. Leisgang, Arnold M. Salazar, and Bruce T. Lambb. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6214864/
The Gut Microbiota and Alzheimer’s Disease, Chunmei Jiang, Guangning Li, Pengru Huang, Zhou Liu, Bin Zhao, J Alzheimers Disease, 2017;58(1):1-15. doi: 10.3233/JAD-161141.
The Potential Role of Gut Microbiota in Alzheimer’s Disease: From Diagnosis to Treatment, Angelica Varesi,1,2,* Elisa Pierella,3 Marcello Romeo,1 Gaia Bavestrello Piccini,4 Claudia Alfano,5 Geir Bjørklund,6 Abigail Oppong,3 Giovanni Ricevuti,7,* Ciro Esposito,8 Salvatore Chirumbolo,9,† and Alessia Pascale10,†, Nutrients. 2022 Feb; 14(3): 668. Published online 2022 Feb 5. doi: 10.3390/nu14030668
