Arytmia – Nie lekceważ tej niewinnie brzmiącej nazwy, bo to się może źle skończyć

Co to jest arytmia?

Arytmia jest coraz powszechniej obserwowanym zaburzeniem rytmu serca, które może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. 

Zaburzenia rytmu serca objawiają się najczęściej pod postacią: 

• niemiarowej pracy serca w postaci kołatania serca / przeskakiwania serca, 
• zawrotów głowy,  
• utraty przytomności,  
• uczucia duszności, 
• spadku lub wzrostu ciśnienia tętniczego, 
• bólu w klatce piersiowej,  
• uczucia lęku. 

Badanie EKG (badanie elektrokardiograficzne) oraz echokardiograficzne badanie serca pozwalają zdiagnozować arytmię. Metody leczenia arytmii, jakie oferuje kardiologia dalekie są niestety od bezpiecznego rozwiązania problemu.

Na szczęście medycyna stale się rozwija, poszukując coraz skuteczniejszych i mniej inwazyjnych metod leczenia. w tym także w zakresie leczenia chorób układu sercowo naczyniowego. Przyjrzyjmy się postępom w leczeniu arytmii i temu jak nowe podejście medyczne może odmienić przyszłość pacjentów zmagających się z tym schorzeniem. 

Zrozumienie arytmii: Czym jest i jak się rozwija?

Arytmia jest to zaburzenie prawidłowego rytmu serca, które może objawiać się zarówno jako trwale się utrzymujące nadmierne przyspieszenie, jak i spowolnienie akcji serca, bądź też nieregularne bicie. 

Serce, jeśli pracuje zbyt szybko, nie zdąży odpowiednio się zregenerować i napełnić krwią, zanim dokona się kolejny skurcz. Związane jest to również z ogromnym nakładem energii. 

Warto zdać sobie sprawę, że niektóre przypadki arytmii mogą być nieszkodliwe i przejściowe, ale inne mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Arytmia prowadzi do zwiększonego ryzyka udaru mózgu, zawału serca i innych powikłań zdrowotnych. 

Tradycyjne podejście do leczenia arytmii

Kardiolodzy posługują się dwiema grupami metod leczenia arytmii. 

Leczenie farmakologiczne arytmii serca

Pierwsza grupa to leczenie farmakologiczne przy wykorzystaniu całego arsenału leków nazywanych lekami przeciwarytmicznymi

Celem leczenia lekami przeciw arytmicznymi jest zmniejszenie częstości i czasu trwania epizodów arytmii, a także zmniejszenie liczby hospitalizacji związanych z arytmią. Prawie wszystkie leki antyarytmiczne mogą również powodować zaburzenia rytmu.

Często trudno jest odróżnić efekt proarytmiczny od pierwotnego zaburzenia rytmu pacjenta. Dlatego lekarz prowadzący powinien zlecić wykonanie badań laboratoryjnych, w których mieści się morfologia, elektrolity, parametry funkcji nerek i wątroby, a także badanie EKG i w zależności od włączonego leku antyarytmicznego i podstawowej choroby serca wykonać badanie echokardiograficzne, żeby określić czynności serca, zwłaszcza funkcję skurczową lewej komory.

W trakcie leczenia chory wymaga obserwacji. Ważne jest, żeby ocenić, czy pacjent odczuwa poprawę, czy nie rozwija się kolejna arytmia. W leczeniu przeciwarytmicznym duże znaczenie ma przyjmowanie leków dokładnie, zgodnie z zaleceniami. 

Dlatego ważna jest edukacja pacjenta lub, jeśli to niemożliwe, włączenie w proces leczniczy rodziny pacjenta. W tym celu może być konieczne nauczenie pacjenta lub członka rodziny, jak sprawdzać puls. Lekarz powinien również wyjaśnić, jakie działania niepożądane mogą wystąpić w czasie przyjmowania leków.

Ryzyko działań niepożądanych w farmakologicznym leczeniu arytmii serca

Jak wiemy, nie istnieją leki, które nie powodują działań niepożądanych. Najczęściej podczas przyjmowania leków antyarytmicznych pacjenci odczuwają zmęczenie, ogólne osłabienie, zmniejszenie częstotliwości rytmu serca (bradykardia), niskie ciśnienie tętnicze (niedociśnienie tętnicze), które powoduje bóle i zawroty głowy. Mogą ponadto wystąpić takie objawy jak:

• zaburzenia snu w formie nadmiernej senności lub bezsenności, koszmary senne, zaburzenia czucia w kończynach,
• duszność wysiłkowa, kołatanie serca, omdlenia,
• zaburzenia widzenia, smaku, światłowstręt,
• omdlenia, 
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, obrzęki, nadmierne pobudzenie.

Leczenie zabiegowe – kardiochirurgiczne

Druga grupa metod stosowanych w leczeniu arytmii serca to metody operacyjne, chętnie nazywane „zabiegowymi”, takie jak kardiowersja elektryczna i ablacja serca. Warto wiedzieć, że te zabiegi” mają znacznie poważniejsze konsekwencje niż wiele innych zabiegów, np stomatologicznych.

Kardiowersja elektryczna

W prawym przedsionku serca znajduje się jego fizjologiczny rozrusznik (węzeł zatokowy), który generuje impulsy do regularnej pracy serca. Impulsy te rozchodzą się po przedsionkach i komorach, a po przebyciu całej drogi wygasają, by zrobić miejsce dla kolejnego wyładowania. Gdy na drodze impulsu pojawi się blokada pojawiają się zaburzenia rytmu serca. 

Zabieg kardiowersji ma na celu zrestartowanie tego układu, poprzez zatrzymanie akcji serca na ułamek sekundy. 

Kardiowersja elektryczna jest stosowana u osób, u których kardiowersja farmakologiczna „się nie sprawdziłaĺ bądź u których istnieją przeciwwskazania do stosowania leków antyarytmicznych. 

Zabieg kardiowersji jest bardzo bolesny, dlatego przeprowadza się go w znieczuleniu ogólnym. Podaje się choremu dożylnie leki uspokajające, nasenne i przeciwbólowe. Kardiowersja jest wykonywana przy pomocy takiego samego urządzenia jak aparat wykorzystywany do defibrylacji. Niekiedy przeprowadza się więcej niż jedno wyładowanie, jeżeli po pierwszym nie udaje się przywrócić prawidłowego rytmu serca. 

Oczywiście po takim “zabiegu” może wystąpić wiele powikłań, a ich ryzyko i zakres są tym większe, im dłużej rytm serca pozostawał zaburzony. W takich przypadkach może bowiem dość do wytworzenia się w przedsionkach serca skrzepliny, a powrót prawidłowej akcji serca powoduje, że podczas efektywnego skurczu skrzeplina może przedostać się do komór serca, prowadząc do zatorowości płucnej, zawału serca czy ostrego niedokrwienia innych narządów (na przykład mózgu). 

Zdarza się także, że w wyniku zastosowania kardiowersji wywoła się inne zaburzenia rytmu serca.

Ablacja serca

Ablacja serca polega na celowym uszkodzeniu tkanek serca. Zabieg ablacji przeprowadza się z użyciem prądu o częstotliwości radiowej (fale powodują wytworzenie blizny) lub z wykorzystaniem niskiej temperatury, która także doprowadza do powstania blizny (krioablacja). 

Podczas zabiegu w tkankach serca tworzone są niewielkie blizny, które zatrzymują przewodzenie sygnałów elektrycznych w sercu, które uznane zostaną za nieprawidłowe. 

Zabieg ablacji przeprowadzany jest w sali operacyjnej, wyposażonej w aparat rentgenowski. Pobyt na stole operacyjnym może trwać nawet do kilku godzin. W znieczuleniu miejscowym, przez pachwinę do żyły lub tętnicy udowej wprowadzany jest cewnik ablacyjny, przez który do serca doprowadzona zostanie elektroda. Za jej pomocą w określonym miejscu mięśnia sercowego wytwarzane są blizny, które mają zatrzymać przewodzenie nieprawidłowych sygnałów elektrycznych w sercu. 

Ten efekt uzyskiwany jest poprzez przegrzanie – wypalenie tkanki lub przez jej wymrożenie w przypadku zastosowania krioablacji. Chodzi o celowe uszkodzenie obszar odpowiadającego za zaburzenia rytmu serca. 

Po zabiegu pacjent spędza kilka dni w szpitalu, w pozycji leżącej, bez zginania kończyn poddanych zabiegowi. 

Podobnie jak po każdym zabiegu, mogą wystąpić powikłania po zabiegu ablacji serca. Najczęstsze to: 

• krwiak w miejscu wkłucia,  
• przetoka tętniczo-żylna,  
• tętniak rzekomy,  
• udar mózgu,  
• zakrzepica żył głębokich,  
• zatorowość płucna,  
• powikłania zakrzepowo-zatorowe,  
• uszkodzenie zastawek serca,  
• przebicie ściany serca,  
• skurcz lub zamknięcie tętnicy wieńcowej.  
• ból powodujący konieczność podawania leków przeciwbólowych

Po zabiegu ablacji podobnie jak po kardiowersji konieczna jest rekonwalescencja. W pierwszych tygodniach nie wolno dźwigać żadnych ciężarów i bardzo powoli wracać do codziennej aktywności fizycznej. Aktywność seksualną można wznowić nie wcześniej niż po upływie 1-2 tygodni po zabiegu.  Proces gojenia po ablacji trwa około 3 miesiące. 

Wszystkie te metody mają na celu przywrócenie prawidłowego rytmu serca i minimalizowanie ryzyka wystąpienia arytmii. Niestety, nie rozwiązują one problemu przewlekłego stanu zapalnego, który jak si okazuje, jest prawdziwą przyczyną powstawania choroby.

Przyczyny powstawania arytmii serca

Istnieje wiele przyczyn arytmii, w tym choroby serca, nadciśnienie tętnicze, nadużywanie różnego rodzaju używek, przewlekły silny stres, zaburzenia w przyswajaniu potasu czy magnezu, a także skutki uboczne zażywania niektórych leków. 

Często arytmia jest wynikiem innych schorzeń serca, takich jak zawał mięśnia sercowego czy niewydolność serca. 

Związek między arytmią a przewlekłym stanem zapalnym

Coraz większa liczba kardiologów skłania się do stwierdzenia, że najczęstszą przyczyną arytmii serca jest przewlekły stan zapalny. Badania wykazują, że przewlekły stan zapalny może prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego i zaburzeń elektrycznych, które są przyczyną arytmii. 

Zapalenie może mieć różne źródła, takie jak niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej, stres czy przewlekłe infekcje. Przewlekły stan zapalny może występować także w różnych chorobach, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna, toczeń układowy czy cukrzyca typu 2. 

Okazuje się, że te stany zapalne mogą wpływać na układ sercowo-naczyniowy i zwiększać ryzyko wystąpienia arytmii. Stan zapalny prowadzi do uwolnienia cytokin, które mogą wpływać destrukcyjnie na mięsień sercowy i układ przewodzący serca. To z kolei może zakłócić normalne funkcjonowanie serca, powodując zaburzenia rytmu i prowadząc do wystąpienia arytmii.

Właściwe zrozumienie tego związku jest kluczowe dla opracowania skuteczniejszych terapii, zwłaszcza gdy myślimy o przyczynowym podejściu do leczenia arytmii. 

Postępy w leczeniu arytmii serca 

Eliminacja pokarmowych źródeł stanu zapalnego podstawą leczenia arytmii serca

Nowe podejście do leczenia arytmii skupia się na eliminacji źródeł przewlekłego stanu zapalnego. Okazuje się, że najczęściej mają one podłoże pokarmowe. Wykluczenie z diety tych czynników pozwala złagodzić stan zapalny i znacznie zmniejszyć ryzyko postępu choroby.

Jedną z najbardziej innowacyjnych metod jest zastosowanie nowoczesnych testów cytotoksyczności składników pożywienia, takich jak FARTEST 200 i FAARTEST 21, które pozwalają niejako odszyfrować unikalny dla każdego pacjenta „Kod Metaboliczny”. Te testy pozwalają na identyfikację czynników, które mogą wywoływać i podtrzymywać stan zapalny, który zagraża e sercu pacjenta.

Regulacja mikroflory jelitowej: Nowa droga w leczeniu arytmii

Badania wskazują, że zaburzenia struktury mikroflory jelitowej mogą prowadzić do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, który wpływa na funkcjonowanie pracy serca. Przywracanie fizjologicznej, właściwej dla danego pacjenta mikroflory jelitowej może pomóc w likwidacji stanu zapalnego i powstrzymaniu rozwoju arytmii.

Seria zabiegów, hydrokolonoterapii umożliwia odbudowę prawidłowej flory bakteryjnej jelita grubego oraz regenerację śluzówki jelita. Może mieć pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Prawidłowo działający układ pokarmowy jest kluczowy dla przyswajania składników odżywczych, mikroelementów i witamin, które są niezbędne dla zdrowego funkcjonowania organizmu. Wzmocniony układ pokarmowy staje się także mniej przepuszczalny dla cząsteczek pożywienia, które mogą przyczyniać się do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego. 

Dowóz tlenu i usprawnienie detoksykacji w leczeniu arytmii

Oddychanie i detoksykacja są kluczowe dla utrzymania zdrowego serca. Zanieczyszczenia środowiskowe, toksyny i złe nawyki mogą przyczyniać się do przewlekłego stanu zapalnego i ryzyka wystąpienia arytmii. Poprawa jakości oddychania i wprowadzenie zdrowych nawyków detoksykacyjnych, takich jak regularne wspomaganie procesów oczyszczania organizmu może wspomóc leczenie arytmii.

Zastosowanie innowacyjnego urządzenia VACUIONO, które łączy zmienne podciśnienie i nasycenie krwi ujemnie zjonizowanym tlenem, może wspomóc układ sercowo naczyniowy. Wspomaga skuteczne oczyszczanie komórek i przestrzeni międzykomórkowej z toksycznych produktów metabolizmu komórkowego. Dzięki temu więcej tlenu dociera do tkanek, które mogą doświadczać przewlekłego niedotlenienia i niedożywienia, szczególnie w przypadku osób z niewydolnością serca.

Regeneracja tkanek serca dzięki komórkom macierzystym (Stem Cell) wspiera leczenie arytmii

Aby wspomóc natlenienie komórek ciała, w tym także komórek mięśnia sercowego warto skorzystać z zabiegów tlenoterapii hiperbarycznej (HBOT). Zabieg tlenoterapii hiperbarycznej HBOT pozwala na dostarczanie tlenu nawet do tych upośledzonych komórek, dzięki wykorzystaniu zjawiska rozpuszczania gazów w cieczy. 

Odpowiednio dobrana seria zabiegów tlenoterapii hiperbarycznej nie tylko wspomaga pracę serca, ale też, jak pokazują badania, może znacząco pomóc w terapii uszkodzeń tego organu. 

Populacja komórek CD34+ w krążeniu obwodowym ludzi podwoiła się w odpowiedzi na pojedynczą ekspozycję na 2,0 atmosfery bezwzględnej (ATA) O2 przez 2 godziny. W ciągu 20 zabiegów krążące komórki CD34+ wzrosły ośmiokrotnie, chociaż ogólna liczba krążących białych krwinek nie była znacząco zwiększona.

Coraz większa liczba badań naukowych i doświadczeń klinicznych potwierdza, że tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT) wspomaga regenerację tkanek i redukcję stanu zapalnego.

Tlenoterapia hiperbaryczna wydaje się poprawiać czynność lewej komory, szczególnie w segmentach koniuszkowych, i wiąże się z lepszą wydolnością serca. Wyniki wskazują, że HBOT może być stosowana u wielu pacjentów z niewydolnością serca i dysfunkcją skurczową.

Podsumowanie

Postępy w leczeniu arytmii napawają optymizmem. Zrozumienie związku między arytmią a przewlekłym stanem zapalnym umożliwia opracowanie bardziej skutecznych terapii. Nowoczesne metody leczenia stwarzają nadzieję na poprawę jakości życia pacjentów z arytmią. 

Wszystkie te terapie powinny być brane pod uwagę, przed wdrożeniem inwazyjnego leczenia, jeżeli tylko jest to możliwe. Pamiętać należy, że także długotrwała farmakoterapia to leczenie inwazyjne.

Jeżeli natomiast stan pacjenta jest na tyle poważny, że wymaga natychmiastowej interwencji kardiochirurgicznej, lekarz będzie miał już ograniczone pole manewru. Dlatego nie należy lekceważyć żadnych objawów zaburzeń funkcji układu sercowo naczyniowego, czy układu pokarmowego. Warto jak najszybciej skontaktować się ze specjalistami personalizowanej, funkcjonalnej medycyny stylu życia, którzy niemal zawsze współpracują także z kardiologami.

Warto zwrócić uwagę, że także na etapie farmakologicznej terapii arytmii serca, warto skorzystać z pakietu badań farmako-genetycznych, które dostarczą informacji o substancjach leczniczych najbardziej odpowiednich dla danego pacjenta.

Personalizacja leczenia pozwoli skrócić czas niezbędny do uzyskania efektów terapeutycznych i zmniejszyć ryzyko oraz nasilenie działań niepożądanych.

Bibliografia:

• Szczeklik A., Wielka Interna (2022)

• S. Lome, Antiarrhythmic Drugs Review

• Meng Geng, † Andrew Lin, and Thao P. Nguyen *Revisiting Antiarrhythmic Drug Therapy for Atrial Fibrillation: Reviewing Lessons Learned and Redefining Therapeutic Paradigms, Front Pharmacol. 2020; 11: 581837,

• Negreva, M., Georgiev, S., & Prodanova, K. (2016). Significant Increase in C-Reactive Protein and Serum Amyloid A in the Early Hours of Paroxysmal Atrial Fibrillation. Cardiology Research, 7, 1 – 8. https://doi.org/10.14740/cr455w.

• Köroğlu, S., Tuncer, C., Acar, G., Akçay, A., Sökmen, G., Yalçintaş, S., Nacar, A., Altun, B., & Sökmen, A. (2012). Relation of inflammatory and oxidative markers to the occurrence and recurrence of persistent atrial fibrillation.. Turk Kardiyoloji Dernegi arsivi : Turk Kardiyoloji Derneginin yayin organidir, 40 6, 499-504 . https://doi.org/10.5543/tkda.2012.64160.

• Leftheriotis, D., Fountoulaki, K., Flevari, P., Parissis, J., Panou, F., Andreadou, I., Venetsanou, K., Iliodromitis, E., & Kremastinos, D. (2009). The predictive value of inflammatory and oxidative markers following the successful cardioversion of persistent lone atrial fibrillation.. International journal of cardiology, 135 3, 361-9 . https://doi.org/10.1016/j.ijcard.2008.04.012.

• Treweek, S., & James, P. (2006). A cost analysis of monoplace hyperbaric oxygen therapy with and without recirculation. Journal of wound care, 15 6, 235-8 . https://doi.org/10.12968/JOWC.2006.15.6.26921.

• Marina Leitman 1 2, Shai Efrati 3 4 5, Shmuel Fuchs 6 4, Amir Hadanny 3 4 5, Zvi Vered, The effect of hyperbaric oxygenation therapy on myocardial function, Int J Cardiovasc Imaging,  2020 May;36(5):833-840.

• Isaac Peña-Villalobos,1,2 Ignacio Casanova-Maldonado,2 Pablo Lois,2 Catalina Prieto,2 Carolina Pizarro,2 José Lattus,3 Germán Osorio,4 and Verónica Palma, Hyperbaric Oxygen Increases Stem Cell Proliferation, Angiogenesis and Wound-Healing Ability of WJ-MSCs in Diabetic Mice, Front Physiol. 2018; 9: 995.

• Regulation and Function of Stem Cells in the Cardiovascular System

• Stephen R. Thom, Veena M. Bhopale, Omaida C. Velazquez, Lee J. Goldstein, … Stem cell mobilization by hyperbaric oxygen, Regulation and Function of Stem Cells in the Cardiovascular System,01 APR 2006,

Autorzy 

Izabela Wrzołek, Sylwiusz Trawiński, Julia Trawińska